موارد و مقدار مصرف:
الف) القای تخمک‌گذاری.
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار mg/day 50 به مدت پنج روز، که از هر زمان می‌توان شروع کرد یا مقدار mg/day ۵۰ از روز پنجم قاعدگی شروع می‌شود. در صورتی که تخمک‌گذاری انجام نشود، می‌توان مقدار دارو را تا mg/day 100 افزایش داد. هر ۳۰ روز، یک دوره پنج روزه درمان، تا زمان وقوع باروری یا کامل شدن سه دوره درمان، تکرار می‌شود.
ب) ناباروری در مردان.
بزرگسالان: از راه خوراکی mg/day 400-50 به مدت ۲ تا ۱۲ ماه مصرف می‌شود.
مکانیسم اثر:
اثر تحریک تخمک‌گذاری: مکانیسم دقیق اثر کلومیفن در القای تخمک‌گذاری مشخص نیست. این دارو ظاهراً با تحریک آزادسازی گونادوتروپین از غده هیپوفیز، FSH و LH، موجب رشد و تکامل فولیکول تخمدان، تخمک‌گذاری و متعاقب آن رشد و فعالیت جسم زرد می‌شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی:
کلومیفن ممکن است سطح سرمی تیرونین، گلوبولین پیوند یابنده به تیروکسین، گلوبولین پیوند یابنده به هورمون‌های جنسی را افزایش دهد. همچنین، این دارو ممکن است احتباس سولفوبرموفتالئین و ترشح FSH و LH را افزایش دهد.
عوارض جانبی:
اعصاب مرکزی: سردرد، بی‌قراری، بی‌خوابی، سرگیجه، احساس منگی، افسردگی، خستگی، فشار روحی.
قلبی ـ عروقی: برافروختگی‌های وازوموتور شبیه گرگرفتگی‌های یائسگی، زیادی فشارخون.
پوست: کهیر، بثورات پوستی یا درماتیت آلرژیک.
چشم: تاری دید، دوبینی، احساس برق زدن در چشم‌ها، فتوفوبی (علائم مسمومیت چشمی قریب‌الوقوع ).
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، نفخ، اتساع، ناراحتی یا درد شکم، زیاد شدن اشتها، افزایش وزن بدن، زرد شدن پوست و چشم‌ها (نشانه مسمومیت کبدی).
ادراری ـ تناسلی: تکرر ادرار و پر ادراری، کیست و بزرگی تخمدان (به طور خودبه‌خود با قطع دارو برطرف می‌شود)، خونریزی زیاد در قاعدگی، چندقلوزایی.
سایر عوارض: آلوپسی قابل برگشت، احساس ناراحتی در پستان، سرفه، تنگی نفس.
توجه: در صورت بروز هرگونه عوارض بینایی طی درمان، باید مصرف دارو قطع شود.
در صورت رشد کیست تخمدان و یا بزرگی تخمدان‌ها، مصرف دارو تا زمان برگشت تخمدان‌ها به اندازه قبل از درمان، قطع شده و سپس، درمان با مقدار کمتر و به مدت کوتاه تری شروع می‌شود.
فارماکوکینتیک:
جذب: کلومیفن از دستگاه گوارش به راحتی جذب می‌شود.
پخش: ممکن است وارد چرخه روده‌ای – کبدی شده یا اینکه در چربی بدن ذخیره شود.
متابولیسم: کبد کلومیفن را متابولیزه می‌کند.
دفع: نیمه عمر این دارو حدود پنج روز است. به طور عمده از طریق صفرا (مدفوع) دفع می‌شود.
موارد منع مصرف و احتیاط:
موارد منع مصرف: بیماری کبدی و یا سابقه اختلال عملکرد کبد (اثرات بالقوه سمی روی کبد) ؛ خونریزی غیرطبیعی از محل نامعلوم؛ طی بارداری یا شک به بارداری (به دلیل اثرات این دارو بر روی جنین )؛ فیبروئیدها یا خونریزی غیرطبیعی رحم؛ کیست تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (این دارو ممکن است موجب تشکیل کیست یا بزرگ شدن آن شود).
موارد احتیاط: اختلالات بینایی، افسردگی روانی یا ترومبوفلبیت (این دارو ممکن است موجب تشدید این اختلالات شود).
اشکال دارویی:
Tablet: 50mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: مشتق کلروتری آنیسن.
طبقه‌بندی درمانی: محرک تخمک‌گذاری.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده X
ملاحظات اختصاصی:
گونادوتروپین جفتی انسان (HCG) را می‌توان به مقدار ۱۰۰۰۰-۵۰۰۰ واحد ۷-۵ روز بعد از آخرین نوبت مصرف کلومیفن تجویز کرد، که این امر موجب تحریک ترشح ناگهانی LH در وسط دوره قاعدگی و در نتیجه بروز تخمک‌گذاری می‌شود.
تمام جوانب مربوط به آزمون باروری و درمان به بیمار توضیح داده شود.
نکات قابل توصیه به بیمار:
در صورت بروز نشانه‌های مربوط به اختلالات بینایی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مصرف کلومیفن با افزایش احتمال چندقلوزایی همراه است که با افزایش مقدار مصرف دارو، احتمال آن زیادتر می‌شود.
از روز اول قاعدگی، درجه حرارت بدن خود را هر روز صبح اندازه گرفته و روی کاغذ به صورت جدولی بنویسید، تا زمان تخمک‌گذاری مشخص شود.
زمان صحیح برای مقاربت اهمیت بسزایی دارد.
در صورت بروز نشانه‌های شکمی، افزایش وزن بدن، ادم یا نفخ، باید مصرف دارو فوراً قطع شود، زیرا این علائم ممکن است نشانگر بزرگی تخمدان‌ها و یا کیست‌های تخمدانی باشند.
به دلیل احتمال سرگیجه و یا اختلالات بینایی در موقع مصرف این دارو، از انجام فعالیت‌های مخاطره‌آمیز، تا مشخص شدن اثر دارو، خودداری کنید.
در صورت شک به بارداری مصرف دارو را قطع و به پزشک مراجعه کنید، زیرا این دارو ممکن است اثرات تراتوژنیک داشته باشد.
