فارماکوکینتیک:
جذب: اکثر اشکال دارویی تئوفیلین به خوبی جذب می شوند. با این وجود، جذب شیاف آمینوفیلین آهسته و غیر قابل اعتماد است. سرعت و شروع اثر دارو به شکل دارویی آن بستگی دارد. غذا ممکن است سرعت جذب اشکال خوراکی دارو را تغییر دهد، ولی میزان جذب آنها را تغییر نمی دهد.
پخش: در تمام بافتها و مایعات خارج سلولی انتشار می یابد.
متابولیسم: به تئوفیلین تبدیل و سپس به ترکیبات غیر فعال متابولیزه می شود.
دفع: ۱۰ درصد آمینوفیلین به صورت تئوفیلین از راه ادرار دفع می شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی:
آمینوفیلین ممکن است آزمایش بررسی اسید اوریک را بر اساس روش استفاده شده تغییر و مقدار کاتکول آمینهای ادرار و اسیدهای چرب پلاسما را افزایش دهد. غلظت تئوفیلین در حضور فوروسماید، فنیل بوتازون، پروبنسید، تئوبرومین، کافئین، چای، شکلات، نوشابه‌های حاوی کولا و استامینوفن به طور کاذب (براساس روش آزمایش استفاده شده) افزایش می یابد.
عوارض جانبی:
اعصاب مرکزی: تحریک پذیری، بی قراری، سردرد، بی خوابی، سرگیجه، تشنج، افسردگی، منگی، کشش ناگهانی عضلانی.
قلبی ـ عروقی: طپش قلب، برافروختگی مشخص، کاهش فشار خون، تاکیکاردی سینوسی، تاکیکاردی بطنی و سایر اختلالات خطرناک ریتمهای قلبی، اکستراسیستول، نارسایی گردش خون.
پوست: کهیر.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، درد اپی گاستر، سوءهاضمه، مزه تلخ بعد از چشیدن، کاهش اشتها، اسهال.
تنفسی: تاکی پنه، ایست تنفسی.
موضعی: تحریک رکتوم پس از مصرف شیاف.
سایر عوارض: تب، احتباس ادرار، افزایش قند خون.
توجه: در صورت تشدید عوارض جانبی، باید مصرف دارو قطع گردد. این علائم می تواند نشان دهنده مصرف بیش از حد دارو باشد.
مسمومیت و درمان:
تظاهرات بالینی: تهوع، استفراغ، بی خوابی، تحریک پذیری، تاکیکاردی، اکستراسیستول، تاکی پنه و حملات تشنجی تونیک - کلونیک. شروع مسمومیت ممکن است شدید و ناگهانی باشد. اختلالات ریتم قلب و حملات تشنجی اولین علائم هستند.
درمان: بیمار را باید وادار به استفراغ کرد، مگر بیماری که دچار تشنج شده است. بعد از آن ذغال فعال تجویز می شود. هموپرفوزیون ذغال فعال می تواند مفید واقع شود. باید اختلالات ریتم قلب را با لیدوکائین و حملات تشنجی را با تزریق وریدی دیازپام درمان کرد. اقدامات حمایتی تنفسی و قلبی ـ عروقی باید به عمل آ ید.
موارد منع مصرف و احتیاط:
موارد منع مصرف: حساسیت مفرط به گزانتین یا اتیلن دی آمین.
موارد احتیاط: نارسایی عملکرد قلب یا دستگاه گردش خون، دیابت، گلوکوم، افزایش فشار خون، پرکاری تیروئید، زخم گوارشی، برگشت محتویات معده به مری (gastroesophageal reflux) (آمینوفیلین ممکن است این موارد را تشدید کند).
تداخل دارویی:
آمینوفیلین دفع لیتیم را افزایش می دهد.
سایمتیدین، آلوپورینول (با مقادیر مصرف زیاد)، پروپرانولول، اریترومایسین، یا ترولیندومایسین در صورت مصرف همزمان ممکن است غلظت سرمی آمینوفیلین را با کاهش کلیرانس کبدی آن افزایش دهند.
فنوباربیتال، توتون، ماری جوانا و آمینوگلوتتیمید اثرات آمینوفیلین را کاهش می دهند.
موارد و مقدار مصرف:
الف) رفع علامتی آسم نایژه ای.
ـ برای بیمارانی که به طور دائم تئوفیلین مصرف نمی کنند و نیازمند رفع سریع نشانه‌ها هستند.
مقدار اولیه، mg/kg 6 (معادل mg/kg 7/4 تئوفیلین بی آب ) به آهستگی (معادل ۲۵ میلی گرم در دقیقه یا کمتر از آن) تزریق وریدی می گردد و سپس، مقدار نگهدارنده انفوزیون می شود.
بزرگسالانی که دخانیات استعمال نمی کنند: در هر ساعت مقدار mg/kg 7/0 به مدت ۱۲ ساعت ، و بعد هر ساعت مقدار mg/kg 5/0 تجویز می گردد.
بزرگسالان مبتلا به آسم نایژ های که از جهات دیگر سالم هستند و دخانیات استعمال می کنند: هر ساعت مقدار mg/kg 1 به مدت ۱۲ ساعت، و بعد هر ساعت مقدار mg/kg 8/0 تجویز می گردد.
بیماران سالمند و بزرگسالان مبتلا به بیماری قلبی ریوی: هر ساعت مقدار mg/kg 6/0 به مدت ۱۲ ساعت ، و بعد هر ساعت مقدار mg/kg 3/0 تجویز می گردد.
بزرگسالان مبتلا به نارسایی احتقانی قلب (CHF) یا بیماری کبدی: هر ساعت مقدار mg/kg 5/0 به مدت ۱۲ ساعت ، و بعد هر ساعت مقدار mg/kg 2/0 -1/0 تجویز می گردد.
کودکان ۱۶-۹ ساله: هر ساعت مقدار mg/kg 1 به مدت ۱۲ ساعت ، و بعد هر ساعت مقدار mg/kg 8/0 تجویز می شود.
کودکان ۶ ماهه تا ۹ ساله: هر ساعت مقدار mg/kg2/1 به مدت ۱۲ ساعت، و بعد هر ساعت مقدار mg/kg1 تجویز می شود.
ـ بیمارانی که به طور دائم تئوفیلین مصرف می کنند.
انفوزیون mg/kg 63/0 آمینوفیلین (معادل mg/kg 5/0 تئوفیلین بی آب) غلظت تئوفیلین را به gcm/ml 1 افزایش می دهد.
بعضی از پزشکان مقدار مصرف سرشار mg/kg 1/3 (معادل mg/kg5/2 تئوفیلین بی آب) را، در صورتی که هیچ نوع علائم آشکار مسمومیت با تئوفیلین وجود نداشته باشد، توصیه می کنند.
ب) آسم نایژ های مزمن.
بزرگسالان: مقدار mg 900-600 در مقادیر منقسم (سه یا چهار بار در روز) از راه خوراکی مصرف می گردد.
کودکان: مقدار mg/kg/day 12 در مقادیر منقسم (سه یا چهار بار در روز) از راه خوراکی مصرف می شود.
غلظت درمانی تئوفیلین در سرم mcg/ml 20-10 است. با این وجود، بعضی از بیماران ممکن است با غلظت سرمی mcg/ml 10-5 به اثر گشاد کننده نایژه این دارو به اندازه کافی پاسخ دهند.
پ) داروی کمکی در درمان آپنه نوزادان.
مقدار مصرف لودینگ mg/kg 6-3 است که طی حداقل ۲۰ دقیقه تزریق وریدی می شود. بعد از آن، مقدار مصرف نگهدارنده mg/kg 2-1 هر ۱۲-۸ ساعت از راه خوراکی یا وریدی تجویز می گردد. روش دیگر، تجویز مقدار مصرف نگهدارنده mg/kg/day 12-7 در مقادیر منقسم (هر ۶ یا ۱۲ ساعت) است. اوج غلظت سرمی تئوفیلین باید mcg/ml 15-6 باشد.
مکانیسم اثر:
آمینوفیلین بعد از تبدیل به تئوفیلین در سطح سلولی عمل می کند. آمینوفیلین (تئوفیلین اتیلن دی آمین) تئوفیلین ۷۹ درصد است. تئوفیلین اثر خود را با مهار آنزیم فسفودی استراز یا انسداد گیرنده‌های آدنوزین در نایژه‌ها، که باعث شل شدن عضلات صاف می شود، اعمال می کند. این دارو مرکز تنفسی در بصل النخاع را نیز تحریک کرده و از خستگی دیافراگم جلوگیری می کند.
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندی درمانی: گشاد کننده نایژه.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده C
اشکال دارویی:
Injection: 25 mg/ml, 10 ml
ملاحظات اختصاصی:
قبل از تجویز آمینوفیلین باید مطمئن شد که بیمار اخیراً این دارو را مصرف نکرده است.
از مخلوط کردن داروهای زیر با محلول آمینوفیلین برای انفوزیون وریدی خودداری شود:
اسید آسکوربیک، کلرپرومازین، فسفات کدئین، دیمن هیدرینات، اپی نفرین، اریترومایسین، هیدرالازین، انسولین، لورفانول تارترات، مپریدین، متادون، متی سیلین، سولفات مرفین، نوراپی نفرین بی تارترات، اکسی تتراسیکلین، پنی سیلین G پتاسیم ، فنوباربیتال، فنی توئین، پروکلرپرازین، کلر پرومازین، پرومتازین، تتراسیکلین، وانکومایسین، ویتامین B کمپلکس.
از خرد کردن قرصهای پیوسته رهش باید اجتناب کرد.
تزریق وریدی این دارو عبارت است از وارد کردن دارو به بدن با سرعت بسیار آهسته یا به صورت انفوزیون در ۲۰۰-۱۰۰ میلی لیتر دکستروز پنج درصد یا محلول نمکی نرمال ۹/۰ درصد.
برای جلوگیری از تحریک گوارشی، می توان دارو را همراه با غذا و یک لیوان آب مصرف کرد، هر چند که وجود غذا در معده از سرعت جذب دارو می کاهد. قرصهای پوشش دار نیز ممکن است جذب را به تأخیر اندازند. شواهدی در مورد کاهش عوارض جانبی این دارو با مصرف آنتی اسیدها در دست نیست.
شیاف آمینوفیلین به آهستگی جذب می شود. تجویز از راه انما سریعتر جذب می گردد. فرآورده‌های مصرفی از راه رکتال وقتی به بیمار تجویز می شود که قادر به مصرف خوراکی دارو نباشد. این شکل دارو اگر بعد از دفع مدفوع (در صورت امکان قبل از صرف غذا ) مصرف شود، ممکن است بهتر در رکتوم نگه داشته شود. بعد از قراردادن شیاف در رکتوم، بیمار باید به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه در حالت خوابیده بماند.
گزانتینها در افراد مختلف با سرعتهای متفاوت متابولیزه می شوند. مقدار مصرف این دارو باید براساس پاسخ بیمار، تحمل، عملکرد ریوی، و غلظت خونی تئوفیلین تنظیم گردد. غلظت درمانی دارو در حد mcg/ml 20-10 است ، اما بعضی از بیماران ممکن است به غلظتهای پایین تر آن جواب دهند. مسمومیت با این دارو در غلظتهای بالاتر از mcg/ml 20 اتفاق می افتد.
کلیرانس پلاسمایی دارو ممکن است در بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کبدی یا ادم ریوی کاهش یابد. استعمال دخانیات کلیرانس را تسریع می کند. مقدار مصرف دارو در این بیماران و افراد سیگار ی باید تنظیم گردد.
نکات قابل توصیه به بیمار
چگونگی درمان با این دارو و اهمیت رعایت موارد مهم را از پزشک بیاموزید.
در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. مقدار مصرف دارو را هرگز دو برابر نکنید. از مصرف قرصهای کمک کننده تنفسی خودداری کنید.
عوارض جانبی و علائم مسمومیت با دارو را در نظر داشته باشید.
از خوردن و یا نوشیدن زیاد غذاها و نوشیدنیهایی که گزانتین دارند، خودداری کنید.
از مصرف داروهای بدون نسخه، بدون مشورت با پزشک، خودداری کنید، زیرا ممکن است این داروها حاوی داروهای محرک باشند که در ترکیب با نمکهای تئوفیلین ممکن است سبب تشدید تحریک CNS شوند.
مصرف در سالمندان: مقدار مصرف این دارو در سالخوردگان باید کاهش یابد و وضعیت این بیماران به دقت پیگیری شود. به اینگونه بیماران باید در مورد سرگیجه و عوارض جانبی شایع در شروع درمان تذکر داده شود. مصرف در کودکان: مصرف دارو در شیرخواران کوچکتر از ۶ ماه توصیه نمی شود.
