موارد و مقدار مصرف :
توجه: موارد و مقدار مصرف این دارو ممکن است تغییر یابند. جهت کسب اطلاعات جدید به منابع پزشکی مراجعه کنید.
سرطان مثانه، پستان، ریه، تخمدان، معده، بیضه، تیروئید، بیماری هوچکین، لوسمی لنفوبلاستیک و میلوبلاستیک حاد؛ تومور ویلمز، نوروبلاستوما، لنفوما، سارکوما.
بزرگسالان: مقدار mg/m2 75-60 به صورت تزریق وریدی مصرف و هر ۲۱ روز یک بار تکرار می‌شود، یا طی یک دوره چهار هفته‌ای، مقدار mg/m2 30-25 در سه روز اول هفته تزریق وریدی می‌شود. همچنین، می‌توان مقدار mg/m2 ۲۰ یک بار در هفته تزریق وریدی کرد.
حداکثر مقدار مصرف این دارو، مقدار تام mg/m2 550 ) mg/m2 450 در مورد بیمارانی که سابقه پرتودرمانی در ناحیه قفسه سینه داشته‌اند) است.
تنظیم دوز: در صورت افزایش بیلی‌روبین به mg/dl 3/1-2/1 دوز را ۵۰% کاهش دهید. اگر میزان بیلی‌روبین به mg/dl ۵-۱/۳ رسید، دوز را ۷۵% کاهش دهید.
موارد منع مصرف و احتیاط :
موارد منع مصرف: حساسیت به دارو یا دیگر ترکیبات فرمولاسیون یا سایر آنتراسیکلین‌ها، سکته قلبی اخیر، نارسایی شدید میوکارد، آریتمی شدید، درمان قبلی با دوزهای بالای تجمعی دوکسوروبیسین، ایداروبیسین، دانوروبیسین یا سایر آنتراسیکلین‌ها، میزان پایه نوتروفیل کمتر ازcells/mm3 1500، نارسایی شدید کبدی.
موارد احتیاط: دارو باعث سرکوب شدید مغز استخوان می‌شود، که عارضه محدود کننده دوز بوده و عمدتاً به صورت لکوپنی و نوتروپنی می‌باشد. دارو باعث سمیت میوکارد (اولیه یا تأخیری) وابسته به دوز تجمعی می‌شود، که عارضه محدود کننده دوز دارو است. شانس سمیت قلبی برگشت‌ناپذیر با دوزهای mg/m2 ۵۰۰-۴۵۰ افزایش می‌یابد. اگر چه این عارضه وابسته به دوز تجمعی است ولی ممکن است در هر دوزی رخ دهد. بیماران با سابقه بیماری قلبی، فشارخون بالا، مصرف همزمان سایر داروهای ضد سرطان، رادیوتراپی قبلی یا همزمان و کودکان در معرض خطر بالاتری هستند. تجویز دارو به صورت هفتگی یا انفوزیون پیوسته این عارضه را کاهش می‌دهد. بررسی پایه و دوره‌ای ECG و LVEF توصیه می‌شود. سمیت تأخیری با احتمال بیشتری در کودکان رخ می‌دهد.
لوسمی میلوژنوس حاد و سندرم میلودیسپلاستیک ثانویه به مصرف دارو گزارش شده است. دارو تنها به صورت وریدی تجویز شود. نشت بافتی باعث زخم، نکروز و درد در محل می‌شود.
دارو ممکن است باعث سندرم لیز تومور و هایپر اوریسمی شود. در بیماران با نارسایی کبدی با احتیاط و تنظیم دوز مناسب انجام شود.
کودکان در معرض خطر بالاتری برای سمیت قلبی تأخیری هستند، مانیتورینگ منظم توصیه می‌شود. این دارو سبب تأخیر رشد در کودکان قبل از سن بلوغ شده و ممکن است به طور موقت باعث اختلال گنادها شود. در بیمارانی که همزمان رادیوتراپی می‌شوند، دارو با دوزهای کمتر و با احتیاط استفاده شود. دارو حتماً تحت نظر پزشک متخصص کموتراپی تجویز شده و از تجویز واکسنهای حاوی میکروب زنده در بیمار خودداری شود.
عوارض جانبی :
اعصاب مرکزی: اضطراب، ضعف، کانفیوژن، افسردگی، گیجی، تب، پارستزی، نوروپاتی محیطی.
قلبی ـ عروقی: مسمویمت قلبی (تغییرات EKG، مانند تاکیکاردی سینوسی، پهن‌شدن موج T، پایین‌افتادن قطعه ST و کاهش ولتاژ)، آریتمی، کاردیومیوپاتی برگشت‌ناپذیر که گاهی با خیز ریوی همراه است، نارسایی حاد بطن چپ.
پوست: پیگمانتاسیون بیش از حد، بخصوص در آن نواحی از بدن که قبلاً در معرض تشعشع قرار گرفته است، آلوپسی، فلاشینگ صورت، راش، سلولیت شدید (در محل نشت بافتی)، کهیر.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، اسهال، التهاب مخاط دهان، التهاب مری، بی‌اشتهایی، کولیت نکروزان.
ادراری ـ تناسلی: قرمز شدن گذرای رنگ ادرار.
خون: لکوپنی، بخصوص آگرانولوسیتوز که طی ۱۵-۱۰ روز پس از تجویز دارو بروز می‌کند. بهبودی معمولاً ۲۱ روز بعد از شروع درمان حاصل می‌شوند؛ ترومبوسیتوپنی؛ کاهش فعالیت مغز استخوان (به مقدار مصرف بستگی دارد).
موضعی: سلولیت شدید.
سایر عوارض: آنافیلاکسی، لرز، سپسیس، هایپراوریسمی، ورم ملتحمه.
توجه: در صورت تشدید مسمومیت خونی، مصرف دارو باید قطع شود.
مسمومیت و درمان :
تظاهرات بالینی: کاهش فعالیت مغز استخوان، تهوع، استفراغ، التهاب مخاط و مسمومیت برگشت‌ناپذیر میوکارد.
درمان: حمایتی است و شامل انتقال اجزای خون، مصرف داروهای ضد استفراغ، آنتی‌بیوتیکها برای مقابله با عفونتهای احتمالی، درمان علامتی التهاب مخاط و تجویز فرآورده‌های حاوی دیژیتال می‌شود.
تداخل دارویی :
مصرف همزمان این دارو با سیکلوفسفامید ممکن است اثر سمی دوکسوروبیسین بر روی قلب را از طریق اثرات اضافی بر روی قلب تشدید کند.
دوکسوروبیسین را نباید با هپارین سدیم، سفالوسپورین، آمینوفیلین، فلوراوراسیل، دگزامتازون فسفات یا هیدورکورتیزون سدیم فسفات مخلوط کرد، زیرا ممکن است ایجاد رسوب کند.
تجویز همزمان با اکتینو ماسین باعث ایجاد پنومونیت در بیمارانی می‌شود که رادیوتراپی می‌شوند.
مصرف همزمان با سیکلوسپورین، باعث کاهش متابولیسم دوکسوروبیسین و افزایش سمیت آن می‌شود.
دوکسو روبیسین باعث کاهش سطح خونی دیگوکسین می‌شود.
مصرف همزمان با مرکاپتو‌پورین باعث افزایش سمیت کبدی ناشی از آن می‌شود. همزمان با هم به کار نروند.
پاکلی تاکسول باعث کاهش کلیرنس دوکسوروبیسین و افزایش خطر نوتروپنی و استوماتیت می‌شود.
فنوباربیتال کلیرنس دوکسو روبیسین را افزیش می‌دهد.
دوکسوروبیسین باعث کاهش سطح خونی فنی‌توئین می‌شود.
پروژسترون با عث افزایش خطر نوتروپنی و ترومبو سیتوپنی می‌شود. سطح خونی را مانیتور کنید.
استرپتوزوسین باعث افزایش نیمه‌عمر این دارو می‌شود و فعالیت آن را افزایش می‌دهد. دوز دارو را تنظیم کنید.
وراپامیل باعث افزایش سطح دوکسوروبیسین می‌شود. عوارض دارو را مانیتور کنید.
مکانیسم اثر :
دوکسوروبیسین با قرار گرفتن در میان دو جفت باز DNA و بازکردن رشته‌های آن، ساخت DNA و RNA وابسته به DNA را مهار می‌کند، و از این طریق، اثر سمی برای سلول خود را اعمال می‌کند. دوکسوروبیسین از ساخت پروتئین نیز جلوگیری می‌کند و باعث آپپتوز می‌شود.
فارماکوکینتیک :
جذب: دارو باید به صورت وریدی تزریق شود.
پخش: به‌طور گسترده در داخل بافتهای بدن انتشار می‌یابد، ولی بیشترین غلظت دارو در کبد، قلب و کلیه‌ها یافت می‌شود. این دارو از سد خونی ـ مغزی عبور نمی‌کند. حدود ۷۵% به پروتئین‌های پلاسما اتصال می‌یابد (بخصوص آلبومین). میزان آزاد دارو وابسته به میزان هماتوکریت بیمار است. هر چه هماتوکریت کمتر باشد، غلظت آزاد دارو بیشتر است.
متابولیسم: توسط آنزیمهای میکروزومی کبد به میزان زیادی متابولیزه و به چندین متابولیت تبدیل می‌شود، که یکی از آنها دارای اثر سمی برای سلول است.
دفع: دوکسوروبیسین و متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق صفرا دفع می‌شوند. مقدار کمی از دارو نیز از طریق ادرار دفع می‌شود. دفع پلاسمایی دوکسوروبیسین دارای سه‌مرحله است؛ نیمه عمر مرحله اول آن حدود ۵/۰ ساعت و نیمه عمر مرحله نهایی آن حدود ۵/۱۶ ساعت است.
اشکال دارویی :
Injection ,Powder: 10mg,50mg
Injection,Solution,Concentrated: 2mg/ml( 5,25ml)
اطلاعات دیگر :
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: آنتراسیکلین (غیر وابسته به چرخه سلولی).
طبقه‌بندی درمانی: ضد نئوپلاسم.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده D
نام‌های تجاری: Adriblastina, Ebedoxo
ملاحظات اختصاصی :
۱- برای تهیه محلول به منظور تزریق وریدی، پنج میلی‌لیتر (برای ویال ۱۰ میلی‌گرمی) یا ۲۵ میلی‌لیتر (برای ویال ۵۰ میلی‌گرمی) محلول کلرور سدیم تزریقی به ویال حاوی دارو افزوده می‌شود، تا محلول حاوی mg/ml 2 دوکسوروبیسین حاصل شود.
۲- این دارو را می‌توان با محلول کلرورسدیم تزریقی یا دکستروز پنج درصد در آب رقیقتر کرده و از طریق انفوزیون وریدی در رگهای مرکزی تجویز کرد.
۳- این دارو را می‌توان طی ۱۰-۵ دقیقه به داخل لوله انفوزیون وریدی در حال جریان تزریق کرد.
۴- اگر مقدار تجمعی دارو بیش از mg/m2 550 باشد، در ۳۰ درصد از بیماران موجب بروز عوارض جانبی قلبی می‌شود، که این عارضه دوهفته تا شش‌ماه پس از قطع مصرف دارو شروع می‌شود. در مصرف دوزهای بالای داروی دکسرازوکسان به درمان اضافه شود.
۵- تجویز دارو به صورت هفتگی یا انفوزیون طولانی مدت (۴۸ تا ۹۶ ساعت) باعث کاهش خطر کاردیومیوپاتی می‌شود.
۶- داروی رقیق شده به مدت ۷ روز در دمای اتاق و ۱۵ روز در یخچال پایدار است.
۷- ایجاد خطی بر روی پوست در طول ورید یا برافروختگی صورت نشان‌دهنده آن است که سرعت تزریق دارو بیش از حد توصیه شده است.
۸- در صورت بروز تاکیکاردی، مصرف دارو قطع شود یا سرعت انفوزیون کاهش یابد. در صورت نشت دارو به خارج رگ، می‌توان با استفاده از دی‌متیل سولفوکسید و قرار دادن بسته‌های یخ بر روی موضع، عوارض ناشی از آن را درمان کرد.
۹- شمارش کامل سلولهای خون و عملکرد کبد بیمار پیگیری شوند.
نکات قابل توصیه به بیمار :
۱- مصرف زیاد مایعات موجب افزایش حجم ادرار می‌شود و به دفع اسیداوریک کمک می‌کند. مایعات زیاد بنوشید.
۲- از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداری نمایید.
۳- این دارو موجب ریزش مو خواهند شد، ولی ۵-۲ ماه بعد از قطع مصرف دارو، موها مجدداً رشد خواهند کرد.
۴- رنگ ادرار ۲-۱ روز بعد از مصرف دارو قرمز خواهد شد، ولی علامت خونریزی نیست. در این حالت ممکن است ادرار سبب رنگی‌شدن لباسها شود.
۵- از واکسیناسیون در طول درمان و چند هفته بعد از آن خودداری کنید. سایر افراد خانواده نیز باید از واکسیناسیون در طول درمان خودداری کنند.
۶- در صورت بزور هرگونه خونریزی یا کبودی غیر عادی، به پزشک اطلاع دهید.
۷- به بیمار توصیه کنید درد یا تحریک در محل تزریق را گزارش کند.
مصرف در سالمندان: احتمال بروز مسمومیت قلبی ناشی از مصرف دارو در بیماران بزرگتر ۷۰ سال افزایش می‌یابد. برای جلوگیری از بروز مسمومیت شدید خونی، در بیمارانی که ذخیزه مغز استخوان آنها کم است، احتیاط‌های لازم صورت گیرند.
مصرف در کودکان: احتمال بروز مسمومیت قلبی ناشی از مصرف دارو در کودکان کوچکتر از دو سال، افزایش می‌یابد.
مصرف در شیردهی: ترشح دوکسوروبیسین در شیر مشخص نیست، ولی به‌علت خطر عوارض جانبی شدید، موتاژنیک و کارسینوژنیک بودن دارو، شیردهی در طی درمان با این دارو توصیه نمی‌شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی :
مصرف دوکسوروبیسین میزان گلوکزو بیلی‌روبین را افزایش می‌دهد. باعث کاهش کلسیم، هموگلوبین، گلبولهای سفید، نوتروفیل و پلاکتها می‌شود.
