شکلات و خواص آن
شکلات ماده ای فرآوری شده از ماده خوراکی به نام کاکائو است. شکلات معمولاً دارای طعم شیرینی است. این خوراکی از دانه های درخت گرمسیری به نام Theobroma Cacao تولید می شود. این درخت از نوع درختان همیشه سبز است و در مناطق گرمسیر و بارانی و در عرض ۲۰درجه از خط استوا رشد می کند. برداشت محصول درخت کاکائو سالانه است و رسیدن میوه آن چند ماه طول می کشد.
شکلات، از دانه های خشک و نیمه تخمیر شده کاکائو تولید می شود. کاشت کاکائو در مکزیک و آمریکای مرکزی، شمالی و جنوبی به ۳۰۰۰ سال پیش بر می گردد. شکلات واژه ای اسپانیائی است. این ماده خوراکی در اشکال و خلوص با درصدهای متفاوت وجود دارد.
شکلات در اشکال و طعم های مختلف تولید می شود که در ادامه به انواع شکلات و پاره ای از خواص و مضرات ناشی از مصرف آنها، می پردازیم.
شکلات ها در دسته بندی اولیه به سه دسته شکلات شیرین یا تلخ ، شکلات شیری و شکلات سفید تقسیم می شوند.
• شکلات شیرین از ترکیب کم ترین میزان کاکائو(۳۵%) و ۱۲% شیر جامد بدست می آید و در مقابل شکلات سیاه از بیشترین میزان کاکائو (۶۰-۹۹%) تهیه می شود.
• شکلات شیری که حاوی حداقل ۱۰% مایع شکلات، ۳٫۳۹% چربی شیر و حداقل ۱۲% شیر جامد است.
• شکلات سفید به رنگ عاج می باشد که شامل حداقل ۲۰% کره کاکائو، حداقل ۱۴% شیر جامد ، ۳٫۵% چربی شیر و بیش از ۵۵% مواد شیرین کننده است.
معمولا استانداردهای خاصی بر روی تمامی شکلات ها اعمال می شود که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد.
• شکلات شیرین نشده که به آن مایع شکلات نیز گفته می شود. این مایع، از کاکائو بو داده تهیه می شود.
• شکلات می تواند به صورت طبیعی یا قلیایی(Dutch) باشد.
• خلوص شکلات می تواند ۳۵-۹۹% باشد.
در میان انواع مختلف شکلات، نوع تلخ آن دارای بیشترین خواص و ویژگی ها است. این نوع شکلات طرفداران زیادی نیز دارد. شکلات تلخ نیز به نوبه خود دارای انواع متفاوت است.
– نوع سویسی شکلات تیره، دارای میزان بالای کاکائو(۸۵-۹۹%) است و به دلیل میزان بالای فلاونوئید، این نوع شکلات برای سلامت انسان مفید است و دارای کالری و چربی های اشباع شده کمی است.
– از دیگر انواع شکلات تلخ نوع طبیعی آن است. این نوع شکلات دارای هیچ گونه قند مصنوعی یا تصفیه شده(نظیر قند و شکر مصرفی روزانه) نمی باشد به همین دلیل برای سلامت فرد خطری ایجاد نمی کند.
– آخرین نوع، با اضافه کردن بادام، فندق و بعضی میوه ها مثل کشمش و ایدا اریزا (نوعی زغال اخته آبی رنگ Blueberry ) با شکلات تیره (تلخ) تهیه می شود. اضافه کردن این مواد می تواند سطح آنتی اکسیدان ها را بالا برده و برای سلامت فرد مفید واقع شود.
خواص شکلات تلخ
– آنتی اکسیدان فلاونوئید در این نوع شکلات موجود است. این نوع آنتی اکسیدان ها برای سلامت قلب و عروق تأثیر مثبتی دارند.
– افراد مبتلا به فشار خون بالا با خوردن شکلات تلخ می توانند سطح فشار خون خود را پائین بیاورند. قابل ذکر است که، این امر برای افراد دارای فشار خون معمولی صادق نمی باشد.
– کاکائو استفاده شده در شیر و شکلات تیره(تلخ) حاوی فلاونوئید هایی به نام های flavan-3-OLS ، epicatechin و پروسیانیدین (procyanidins) است که در بدن به عنوان آنتی اکسیدان ها عمل می کنند.
– با توجه به میزان بالای فلاونوئید ها در شکلات تلخ، این خوراکی می تواند به کاهش میزان کلسترول کم چگالی، کاهش خطر ابتلا به لخته شدن خون و در نتیجه کاهش خطر حمله قلبی، بهتر شدن خلق و خو و همچنین انعطاف پذیری عروق و پائین آوردن خطر ابتلا به سرطان ها بخصوص سرطان پوست کمک کند.
– شکلات تیره با آزادسازی اکسید نیتریک، باعث ترشح انسولین از پانکراس شده و سطح قند خون را به حد نرمال می رساند. البته افراد مبتلا به دیابت برای جلوگیری از خطرات احتمالی، پیش از مصرف هر نوع شکلات، باید حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنند.
خواص کلی شکلات ها
– شکلات حاوی نوعی مواد شیمیایی به نام های کافئین و تئوبرومین(Theobromine) است که می تواند برای مغز و قلب نقش محرک داشته باشد. این مواد همچنین می توانند به عملکرد مغر بهبود ببخشند.
– شکلات دارای چربی با فرم کره کاکائو است. این چربی ها اشباع نشده هستند و اسید اولئیک (Oleic acid) موجود در آن می تواند برای سلامت قلب و افزایش کلسترول خوب (HDL) و کاهش کلسترول بد (LDL) مفید واقع شود.
مضرات
– در هر صورت با وجود خواص و فوائد شکلات، این ماده خوراکی دارای چربی و قند است و با اضافه شدن کارامل و آجیل ها به آن، دارای میزان بالایی از کالری می شود. به همین علت منجر به چاقی و اضافه وزن در افراد خواهد شد. به همین دلیل در میزان مصرف آن باید دقت شود. بر همین اساس، متخصصان میزان معمول مصرف شکلات را ۱۰۰ گرم در هفته برآورد می کنند.
– شکلات دارای درصد بسیار پائین ویتامین ها و مواد معدنی است و باید توجه داشته باشید که نمی تواند منبع خوبی برای تأمین این مواد حیاتی باشد.
– شکلات حاوی چربی اشباع شده زیادی است. این نوع چربی می تواند باعث افزایش میزان کلسترول بد و افزایش خطر بیماری های قلبی شود.
