موارد و مقدار مصرف :
سرطان پستان متاستاتیک مقاوم به پکلیتاکسل و یک رژیم حاوی آنتراسایکلین یا سرطان پستان مقاوم به پکلیتاکسل که برای آن درمان بیشتر با آنتراسایکلین اندیکاسیون ندارد؛ همراه دوستاکسل در درمان سرطان پستان متاستاتیک، پس از شکست یا پیش از رژیم حاوی آنترا سایکلین؛ درمان خط اول برای سرطان کولورکتال متاستاتیک زمانی که مونوتراپی با فلوئوروپ یریمیدین ارجح باشد، سرطان کولون در مرحله Dukes C پس از برداشتن تومور اولیه ، زمانی که مونوتراپی با فلوئوروپیریمیدین ارجح باشد.
برزگسالان: مقدار mg/m2 2500 روزانه از راه خوراکی در دو روز منقسم (با فاصله حدود ۱۲ ساعت) در پایان وعده غذایی، به مدت دو هفته مصرف می‌شود، به دنبال آن یک هفته دارو تجویز نمی‌شود و پس از این مدت، سیکل‌های ۳ هفته‌ای تکرار می‌شود. در بیماران مبتلا به سرطان کولون با مرحله Dukes C درمان کمکی ( adjuvant) به مدت ۶ ماه توصیه می‌شود.
۱- تعدیل دوز: دوز شروع دارو در بیماران دارای کلیرانس کراتینین ml/min 40-30 باید به %۷۵ دوز توصیه شده معمول کاهش یابد. همچنین تعدیل دوز ممکن است بر اساس شاخص‌های سمیت ارائه شده توسط انستیتوی ملی کانسر کانادا (NCIC) ضروری باشد:
NCIC grade -2 : در اولین بروز، علائم سمیت، درمان باید قطع شود تا علائم به grade 0-1 برسد ، سپس درمان با %۱۰۰ دوز شروع در سیکل بعدی آغاز می‌شود. در دومین بروز، درمان قطع شده تا به grade 0-1 برسد و درمان با %۷۵ دوز در سیکل بعدی آغاز می‌شود. در سومین بروز ، درمان تا رسیدن به grade 0-1 قطع شده و سپس %۵۰ دوز در سیکل بعدی تجویز می‌شود. در صورت چهارمین بروز ، درمان برای همیشه قطع می‌شود.
NCIC grade -3 : در اولین بروز، درمان تا رسیدن به grade 0-1 قطع و در سیکل بعد %۷۵ دوز شروع می‌شود. در دومین بروز ، درمان تا رسیدن به grade 0-1 قطع و در سیکل بعد ، %۵۰ دوز شروع می‌شود. در سومین بروز، درمان برای همیشه قطع می‌شود.
NCIC grade -4 : در اولین بروز، درمان یا برای همیشه و یا تا رسیدن به grade ۰-۱ قطع شده و در سیکل بعدی %۵۰ دوز شروع استفاده می‌شود.
شاخص‌های سمیت مربوط به شدت اسهال، تهوع، استفراغ، استوماتیت و سندرم hand-foot می‌باشد. برای تعریف‌های اختصاصی سمیت ، به بروشور دارو مراجعه شود.
مکانیسم اثر :
اثر ضد سرطان- کپسیتابین به داروی فعال ۵- فلوئورواوراسیل (۵-FU) تبدیل می‌شود. ۵-FU در سلول‌های طبیعی و سرطانی به متابولیت‌هایی تبدیل می‌شود که با دو مکانیسم مختلف باعث آسیب سلولی می‌شوند: تداخل در سنتز DNA برای مهار تقسیم سلولی و تداخل در فرآیند‌های سنتز پروتئین از RNA.
تداخل دارویی :
آنتاسید‌ها ممکن است سرعت جذب کپسیتابین را افزایش دهند.
لوکوورین (فولینیک اسید) ممکن است سطح ۵-FU و سمیت ناشی از آن را افزایش دهد. کپسیتابین ممکن است سطح فنیتوئین را افزایش دهد. دوز فنیتوئین را کاهش دهید. کپسیتابین ممکن است اثر وارفارین و خطر خونریزی و حتی مرگ را افزایش دهد. از مصرف همزمان این دو دارو خودداری نموده و یا مرتباً PT و INR را کنترل نمایید.
عوارض جانبی :
اعصاب مرکزی: گیجی، خستگی، سر درد، بی‌خوابی، پارستزی، تب.
قلبی- عروقی: ادم.
چشم: تحریک چشم.
دستگاه گوارش: درد شکمی، بی‌اشتهایی، یبوست، اسهال، سوء هاضمه، انسداد روده، تهوع، استوماتیت، استفراغ.
خونی: آنمی، لنفوپنی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی.
کبدی: هایپربیلیروبینمی.
متابولیک: دهیدراسیون.
عضلانی- اسکلتی: درد اندام، درد عضلانی.
پوست: درماتیت، سندرم hand-foot، اختلال ناخن.
فارماکوکینتیک :
جذب: به خوبی از دستگاه گوارش جذب می‌شود. غذا باعث کاهش سرعت و وسعت جذب می‌شود.
پخش: %۶۰ دارو به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود.
متابولسم: به طور وسیع به ۵-FU متابولیزه می شود.
دفع: نیمه عمر حذفی داروی اصلی و متابولیت فعال آن حدود ۴۵ دقیقه است (به استثنای آلفا- فلوئورو- بتا- آلانین، که نیمه عمر اولیه حدود ۳ ساعت دارد) ؛ %۷۰ آن‌ها از طریق ادرار دفع می‌شود.
موارد منع مصرف و احتیاط :
منع مصرف: حساسیت به ۵-FU، نارسایی کلیوی شدید ، اسهال شدید ممکن است بروز نماید ، بیمار را از نظر تعادل الکترولیت‌ها و هیدراسیون مناسب پایش کنید.
موارد احتیاط: افراد سالمند، سابقه بیماری عروق کرونر، اختلال خفیف تا متوسط کبدی ناشی از متاستاز، هایپربیلیروبینمی، اختلال کلیوی.
اشکال دارویی :
Tablet: 150, 500mg
اطلاعات دیگر :
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: کاربامات فلوئوروپیریمیدین.
طبقه‌بندی درمانی: ضد سرطان.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده D
ملاحظات اختصاصی :
۱- در صورت بروز سندرم hand-foot، ممکن است نیاز به قطع یا کاهش دوز دارو باشد.
(علائم سندرم : کرختی، پارستزی، تورم دردناک یا بدون درد، قرمزی، پوسته ریزی، تاول و درد شدید در دست‌ها یا پا‌ها، هایپربیلیروبینمی و تهوع شدید).
۲- تغییر شاخص‌های انعقادی و خونریزی ممکن است طی چند روز تا چند ماه از شروع دارو و به ندرت طی ۱ ماه از قطع دارو، اتفاق افتد.
۳- در مورد مصرف اسید فولیک یا وارفارین باید از بیمار سؤال شود.
۴- تست‌های عملکرد کبدی در طول درمان باید پایش شود. بروز هایپربیلیروبینمی ممکن است قطع دارو را ضروری نماید.
۵- بیمار باید از نظر بروز اسهال پایش شود. در صورت بروز این عارضه، دارو باید سریعاً قطع شود تا زمانی که اسهال بر طرف شده یا از شدت آن کاسته شود.
نکات قابل توصیه به بیمار :
۱- عوارض احتمالی به ویژه تهوع، استفراغ، اسهال و علائم سندرم hand-foot باید به اطلاع بیمار برسد.
۲- در صورت بروز هر یک از این عوارض، دارو باید سریعاً قطع شده و به پزشک مراجعه شود:
اسهال (بیش از ۴ بار دفع روزانه یا اسهال شبانه)، استفراغ (۲ تا ۵ بار در ۲۴ ساعت)، تهوع، کاهش اشتها، استوماتیت (قرمزی، تورم، درد و زخم در حفره دهان)، سندرم hand-foot، دمای ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بیشتر یا سایر شواهد عفونت.
۳- اکثر عوارض جانبی ، ۲ تا ۳ روز پس از قطع دارو بهبود می‌یابد.
۴- دارو باید طی ۳۰ دقیقه از مصرف صبحانه و شام، با آب مصرف شود.
مصرف در سالمندان: در افراد بالای ۸۰ سال ممکن است عوارض گوارشی بیشتری بروز کند.
مصرف در کودکان: اثر بخشی و بی‌خطری این دارو در کودکان تأیید نشده است.
مصرف در شیردهی: در دوران مصرف این دارو از شیردهی باید اجتناب شود.
مصرف در بارداری: به دلیل اثرات تراتوژنیک، زنان مصرف کننده نباید در طول مصرف این دارو باردار شوند.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی :
ممکن است باعث افزایش سطح بیلی‌روبین شود. ممکن است باعث کاهش سطح Hgb و هماتوکریت و شمارش WBC، پلاکت و نوتروفیل شود.
مسمومیت و درمان :
تظاهرات بالینی: تهوع، استفراغ، اسهال، تحریک گوارشی، خونریزی گوارشی و سرکوب مغز استخوان.
درمان: درمان حمایتی و علامتی است. دیالیز ممکن است کمک کننده باشد.
