موارد و مقدار مصرف :
الف) آدنوکارسینوم موضعی پیشرفته (غیر قابل برداشت مرحله ۲ یا ۳) یا متاستاتیک (مرحله ۴) پانکراس و در بیمارانی که قبلاً با فلورواوراسیل درمان شده‌اند.
بزرگسالان: mg/m2 1000 وریدی در عرض ۳۰ دقیقه هفته‌ای یک بار تا ۷ روز یا تا زمانی که بدلیل سمیت نیاز به کاهش دوز یا قطع موقت دارو باشد. طول درمان ۷ هفته پشت سر هم و سپس یک هفته استراحت می‌باشد. دوره‌های بعدی درمان انفوزیون دارو به صورت هفتگی برای ۳ هفته از ۴ هفته متوالی می‌باشد.
تنظیم دوز: در صورت ساپرس شدن مغز استخوان دوز را تنظیم کنید. اگر تعداد مطلق گرانولوسیت (AGC) بین mm3 /۵۰۰ تا mm3 /999 یا اگر تعداد پلاکت بین mm3/ 50000 تا mm3 /99000 می‌باشد، ۷۵% دوز تجویز شود. اگر AGC کمتر از mm3 /۵۰۰ یا تعداد پلاکت کمتر از mm3 /50000 تجویز دارو متوقف شود. در سیکل‌های بعدی درمان دوز را براساس AGC و تعداد پلاکت و میزان سایر عوارض غیر هماتولوژیک تنظیم کنید.
ب) کارسینوم‌ریه با سلولهای بزرگ (non-small-cell) غیر قابل جراحی موضعی، پیشرفته (مرحله A3 یا B3) یا متاستاتیک (مرحله ۴) به عنوان درمان اولیه همراه با سیس‌پلاتین.
دوره درمان ۴ هفته‌ای:
بزرگسالان: mg/m2 1000 وریدی در عرض ۳۰ دقیقه در روزهای ۱، ۸ و ۱۵ از یک سیکل ۲۸ روزه تجویز شود. سیس‌پلاتین در روز اول بعد از اتمام دوز جم سیتابین تجویز می‌شود.
دوره درمان ۳ هفته‌ای:
بزرگسالان: mg/m2 1250 وریدی در عرض ۳۰ دقیقه در روز اول و هشتم از هر سیکل ۲۱ روزه تجویز شود. سیس‌پلاتین در روز اول بعد از اتمام دوز جم سیتابین تجویز می‌شود.
تنظیم دوز: در مصرف همزمان با سیس‌پلاتین و وقوع عوارض غیرهماتولوژیک شدید، دوز را به ۵۰% کاهش دهید.
پ) در سرطان متاستاتیک سینه به عنوان خط اول همراه با پاکلی تاکسول بعد از اینکه یک دوره درمان با یک آنتراسیکلین موفق نبوده است.
بزرگسالان: mg/m2 1250 وریدی در عرض ۳۰ دقیقه در روز اول و هشتم از هر سیکل ۲۱ روزه، به همراه mg/m2 ۱۷۵۰ پاکلی‌تاکسول وریدی در عرض ۳۰ دقیقه که در روز اول قبل از جم‌سیتابین تجویز می‌شود. دوز را براساس تعداد مطلق گرانولوسیت و پلاکت که روز هشتم درمان گرفته می‌شود، تنظیم کنید.
ت) سرطان پیشرفته تخمدان که ۶ ماه بعد از اتمام یک دوره درمان حاوی پلاتینوم عود کرده باشد(به همراه کربوپلاتین).
بزرگسالان: mg/m2 1000 وریدی در عرض ۳۰ دقیقه در روز اول و هشتم از هر سیکل ۲۱ روزه تجویز شود. کربوپلاتین به میزان AUC 4 وریدی در روز اول بعد از جم‌سیتابین تجویز می‌شود. قبل از تجویز هر دوز CBC و تعداد پلاکت را چک کنید.
تعداد مطلق گرانولوسیت (AGC) باید mm3 /1500 یا بیشتر، و تعداد پلاکت mm3 /100000 یا بیشتر قبل از شروع هر دوره درمانی باید باشد.
تنظیم دوز: بر مبنای تعداد مطلق گرانولوسیت و پلاکت در روز ۸ هر سیکل صورت می‌گیرد. اگر AGC بین ۱۰۰۰ تا mm3 /1499 است. دوز را ۵۰% کاهش دهید. اگر میزان AGC کمتر از mm3 /1000 یا تعداد پلاکت کمتر از mm3 /۷۵۰۰۰ است، تجویز دارو را متوقف کنید. تنظیم دوز برای سیکل‌های بعدی درمان بر مبنای عوارض مشاهده شده صورت می‌گیرد.
ث) سرطان پیشرفته یا متاستاتیک مثانه.
بزرگسالان: mg/m2 1250-1200 وریدی در عرض ۳۰ دقیقه هفتگی به مدت ۳ هفته از ۴ هفته یک سیکل درمانی تجویز شود.
موارد منع مصرف و احتیاط :
موارد منع مصرف: حساسیت به دارو یا دیگر اجزاء فرمولاسیون؛ حاملگی.
موارد احتیاط: دارو باعث سرکوب مغز استخوان می‌شود (لکوپنی؛ ترومبوسیتوپنی و آنمی). این عارضه، عارضه محدود کننده دوز دارو است.
ممکن است بدون وجود علایم بالینی عفونت باعث ایجاد تب شود.
مصرف دارو باعث سندرم همولیتیک اورمیک می‌شود. در ضمن درمان بیمار را از نظر علائم همولیز میکروآنژیوپاتیک (افزایش بیلی‌روبین یا LDH، رتیکولوسیتوز، ترومبوسیتوپنی شدید و نارسایی کلیوی) بررسی کنید.
دارو می‌تواند باعث سمیت کبدی شدید شود. در بیماران با سابقه نارسایی کبدی (سابقه سیروز، هپاتیت یا الکلیسم) با احتیاط به کار رود.
همچنین با مصرف دارو سمیت ریوی گزارش شده است، در صورت بروز علائم شدید، مصرف دارو قطع شود.
در افراد با نارسایی کلیوی، افراد مسن با احتیاط استفاده شود. اثربخشی دارو در کودکان اثبات نشده است.
در کسانی که همزمان رادیوتراپی می‌شوند یا سابقه آن را دارند با احتیاط به کار رود. در صورتی که کمتر از ۷ روز بین این دارو و رادیوتراپی فاصله باشد، باعث ایجاد واکنشهای حساسیتی می‌شود.
تجویز دارو به صورت انفوزیون طولانی مدت (بیشتر از ۶۰ دقیقه) یا با فواصل کمتر از یک هفته یک بار، سمیت آن را افزایش می‌دهد.
عوارض جانبی :
اعصاب مرکزی: تب، درد، پارستزی، خواب آلودگی.
قلبی- عروقی: ادم، خونریزی، ادم محیطی .
دستگاه گوارش: یبوست، اسهال، تهوع، استوماتیت، استفراغ.
ادراری- تناسلی: هماچوری، پروتئین اوری.
خون: آنمی، لکوپنی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی.
تنفسی: برونکواسپاسم، تنگی نفس.
پوست: آلوپسی، راش.
سایر عوارض: علائم شبه آنفلونزا، عفونت.
مسمومیت و درمان :
آنتی‌دوت اختصاصی برای دارو وجود ندارد. در صورت احتمال مصرف بیش از حد بیمار را با CBC مانیتور کرده و درمان حمایتی انجام دهید.
تداخل دارویی :
موردی گزارش نشده است.
مکانیسم اثر :
اثر سایتوتوکسیک: دارو سنتز DNA را مهار کرده و تقسیم سلول را در فاز G1/S متوقف می‌کند.
فارماکوکینتیک :
جذب: به صورت وریدی تجویز می‌شود.
پخش: با افزایش مدت زمان انفوزیون، حجم توزیع دارو افزایش می‌یابد. در صورتی که مدت انفوزیون کمتر از ۷۰ دقیقه باشد، حجم توزیع دارو L/m2 50 است که نشانگر توزیع نسبتاً کم دارو است. در انفوزیونهای طولانی مدت‌تر حجم توزیع L/m2 370 افزایش می‌یابد. که بیانگر به تعادل رسیدن آهسته دارو با بافت می‌باشد.
اتصال دارو به پروتئینهای پلاسما ناچیز است. هرچه زمان انفوزیون طولانی‌تر باشد، نیمه عمر دارو هم طولانی‌تر است.
متابولیسم: دارو به دو متابولیت فعال و یک متابولیت غیرفعال اوراسیل تبدیل می‌شود.
دفع: با افزایش سن کلیرنس دارو کاهش می‌یابد. در ضمن کلیرنس در خانمها کمتر از آقایان است. در نتیجه نیمه عمر دارو در افراد مسن و خانمها بیشتر است.
اشکال دارویی :
Injection, Powder, Lyophilized: 200mg,1g
اطلاعات دیگر :
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: آنالوگ نوکلئوزید پیریمیدین.
طبقه‌بندی درمانی: ضد نئوپلاسم.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده D
نامهای تجاری Gemcitabine Hospira, Gemtaz, Gemzar
ملاحظات اختصاصی :
۱- آماده کردن دارو جهت تزریق خطرات موتاژنیک، تراتوژنیک و کارسینوژنیک را برای پرسنل به همراه دارد.
۲- تجویز دارو برای مدت بیشتر از ۶۰ دقیقه و در فواصل کمتر از یک هفته، سمیت آن را افزایش می‌دهد.
۳- سن، جنس و نارسایی کلیوی احتمال سمیت ناشی از دارو را افزایش می‌دهند.
۴- در نارسایی کبدی و کلیوی دارو با احتیاط استفاده شود.
۵- قبل از هر سکیل درمانی CBC و پلاکت بیمار را مانیتور کنید.
نکات قابل توصیه به بیمار :
بهتر است بیمار هر روز دمای بدن خود را اندازه‌گیری کرده و مراقب علائم عفونت (تب، گلودرد، خستگی) و خونریزی (کبودشدگی، خونریزی از بینی و لثه و مدفوع خونی) باشد.
مصرف در سالمندان: کلیرنس دارو با افزایش سن تغییر می‌کند. هرچند تنظیم دوز ضرورتی ندارد.
مصرف در کودکان: این دارو در کودکان مطالعه نشده است.
مصرف در شیردهی: ترشح دارو در شیر مشخص نیست. در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی :
دارو باعث افزایش کراتینین، BUN، ALT و AST می‌شود. میزان WBC، نوتروفیل، پلاکت، هموگلوبین و هماتوکریت را کاهش می‌دهد.
