چرا زنان باردار به یبوست مبتلا میشوند؟

فیشر یا شقاق مقعد بیماری مزمنی است که معمولاً در افراد جوان‌تر دیده می‌شود؛ بخصوص زنانی که باردار هستند یا دوران بعد از بارداری را تجربه می‌کنند. این بیماری به صورت یک زخم کهنه و خوب نشدنی است که معمولاً لبه‌های برجسته و کف سفیدی دارد که حالت زخم آن به صورت تکمه پوستی نمایانگر می‌شود.

یبوست و در پی آن بیماری‌های مقعدی از جمله بیماری‌هایی هستند که افراد زیادی در جامعه به آنها دچار می‌شوند. به خصوص این بیماری‌ها در زنان باردار و یا زنانی که دوران پس از بارداری‌شان را می‌گذرانند، مشاهده می‌شود.

 یبوست در بارداری که یکی از عمده‌ترین مشکلات زنان باردار است، در ۹۵ درصد افراد تبدیل به بیماری‌های مقعدی شده و تا مدت‌ها پس از زایمان و دوران شیردهی، همراه آنان می‌ماند و موجب رنج و سختی این افراد می‌شود. به همین منظور درباره یبوست و انواع بیماری‌های مقعدی گفتگویی ترتیب دادیم با دکتر نرجس سروش، متخصص جراحی عمومی‌.

در مورد قسمت تحتانی و بیماری‌های مقعدی، چند نوع بیماری وجود دارد که مهم‌ترین آنها به ترتیب عبارتند از: همورویید یا بواسیر، فیشر یا شقاق مقعد، فیستول یا ارتباط بین روده بزرگ و پوست اطراف مقعد، و در نهایت آبسه اطراف مقعد، که ممکن است در هر سنی فرد را مبتلا کند.

 همورویید یا بواسیر، بیماری‌ای است که در ناحیه مقعد یا انتهای روده بزرگ که به آن راست‌روده هم گفته می‌شود، رخ می‌دهد. در این نقطه سه شبکه عروقی بسیار غنی وجود دارد. این شبکه‌های عروقی که به نام‌های؛ خارجی، میانی و فوقانی هستند، را شبکه‌های عروقی هموروییدال می‌گوییم. این شبکه‌های عروقی وقتی که دچار بیماری می‌شوند، وریدهایشان مانند وریدهای واریسی پا گشاد شده و به این روند، بیماری همورویید گفته می‌شود. همورویید یا بواسیر نوعی بیماری است که معمولاً در افراد میان‌سال و مسن دیده شده و بیمار خونریزی بدون درد داشته و یا حتی ممکن است خروج توده‌ای در قسمت مقعد را لمس کند که می‌تواند با دست آن را جا بدهد.

 فیشر یا شقاق مقعد بیماری مزمنی است که معمولاً در افراد جوان‌تر دیده می‌شود؛ بخصوص زنانی که باردار هستند یا دوران بعد از بارداری را تجربه می‌کنند. این بیماری به صورت یک زخم کهنه و خوب نشدنی است که معمولاً لبه‌های برجسته و کف سفیدی دارد که حالت زخم آن به صورت تکمه پوستی نمایانگر می‌شود.

 شقاق با سوزش و درد شدید در حین دفع و یا یکی دو ساعت بعد از دفع بروز می‌کند و حتی ممکن است در حین دفع چند قطره خون روشن نیز خارج شود که این هم حکایت از بیماری شقاق است. از سوی دیگر ممکن است بیمار در حین دفع هیچ مشکلی نداشته باشد، اما بعد از آن تا چند ساعت در ناحیه مقعد دچار درد و سوزش باشد.

 آبسه مقعدی یکی دیگر از بیماری‌های این ناحیه است. این بیماری همراه با تورم و قرمزی و درد در ناحیه مقعد و همراه با تب و لرز است.  گاهی آبسه سر باز می‌کند و بیمار چرک و خون را می‌تواند مشاهده کند. معمولاً آبسه در ۵۰ درصد موارد به سمت پیستول پبشروی کرده و ممکن است بیمار در طولانی‌مدت شاهد خروج چرک و خون باشد. این بیماری نیازمند عمل جراحی است.

چرا دچار بیماری‌های مقعدی می‌شویم؟
به طور کلی یبوست دلیل عمده تمام بیماری‌های مقعد است. یبوست به نوعی از مدفوع گفته می‌شود که به سادگی خارج نشده و فرد مجبور است دقایق زیادی منتظر خروج آن باشد و حتی اگر اجابت مزاج برطرف شود، فرد ممکن است باز احساس کند که تمام آن تخلیه نشده است.

 یبوست در زنان باردار بسیار شایع است. به این دلیل که دوران بارداری مصادف است با زمانی که هورمون‌های مختلفی از جمله پروژسترون در زنان باردار ترشح می‌شود و این خود زمینه‌ساز یبوست مزاج است. از سوی دیگر ممکن است به دلیل فشار سر بچه به سایر نواحی معده و روده که سبب تنگ شدن جای معده می‌شود، زنان باردار مبتلا به یبوست شوند.

 تغذیه نامناسب، یکی دیگر از دلایل ابتلا به یبوست در دوران بارداری است. به این نحو که ممکن است زن باردار بیش از میزانی که بدنش کالری نیاز دارد مواد غذایی مصرف کند و از طرفی به دلیل بارداری، فعالیت‌های کمتری را انجام دهد و همین امر نیز عاملی است برای ابتلا به یبوست.

علاوه بر این در دوران پس از بارداری و شیردهی هم عموماً به دلیل توجه بیشتر مادران بیشتر به نوزاد، آب بدن مادر کم شده و به واسطه شیردهی و عدم نوشیدن مایعات کافی، مادران دچار یبوست و در پی آن مبتلا به بیماری‌های مقعدی می‌شوند.

 گاهی ممکن است چاقی هم عاملی برای بیماری‌های مقعدی و یبوست باشد، ولی بطور کل به دلیل اینکه فشار داخل شکم در افراد چاق بیشتر است، این افراد بیشتر مستعد بیماری بواسیر خواهند بود.

درمان بیماری‌های مقعدی :
هر گاه فرد متوجه درد و سوزش در ناحیه مقعد شد، باید سریع به پزشک مراجعه کند. البته عزیزان باید بدانند که بیماری‌های مقعدی مربوط به پزشک متخصص جراح عمومی ‌است، در حالی‌که مردم اغلب به اشتباه به سراغ دکتر‌های عمومی ‌یا دکتر زنان و یا متخصص اورولوژی می‌روند.

برای درمان بواسیر، سعی می‌کنیم فیبر موجود در وعده‌های غذایی بیمار را بالا برده و طی مشاوره‌ای به او متذکر می‌شویم که به محض دریافت حرکات روده باید به آن پاسخ بدهد. از سویی به بیمار برنامه می‌دهیم که در وعده‌های مشخصبرای دفع اقدام کند تا با این روش عادت روده‌ای او بازگردد.

درمان دیگر درباره بیماری بواسیر استفاده از آب گرم بعد از اجابت مزاج است؛ به این نحو که افراد به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در آب داغ بنشینند. این عمل به فاز خونریزی‌کننده مقعد کمک می‌کند و روند درمان را سرعت می‌بخشد. از سوی دیگر پمادهایی نظیر پمادهای آنتی‌هموروئید کمک می‌کنند تا بافت زخمی بهبود پیدا کند.

در مورد درمان فیشر، به خصوص در مراحل اولیه ،درمان به صورت دارویی است؛ مانند دیلتیازم که در درمان بسیار موفق است. همچنین بیماران دچار شقاق مقعدی لازم است بعد از هر اجابت مزاج ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در آب گرم نشسته و این کار را دو یا سه بار در روز انجام دهند.