ازدواج فردی از یک گروه خونی با فرد دیگری با همان گروه خونی یا هر گروه خونی دیگر، کاملاً بلامانع و قابل قبول است. در آزمایشاتی که قبل از ازدواج انجام می شود، نوع گروه خونی افراد اهمیتی ندارد و در این بررسی ها به دنبال گروه خونی افراد نیستند. در حال حاضر آزمایشی که به صورت روتین از همه گرفته می شود برای بررسی وجود و یا عدم وجود تالاسمی و به دنبال بیماری های وراثتی هستند که از والدین به فرزند به ارث می رسد.
آزمایشات قبل از ازدواج شامل آزمایش ادرار (جهت بررسی اعتیاد) و آزمایش خون جهت غربال گری بیماری تالاسمی مینور، بررسی سیفلیس و گویا به تازگی هپاتیت B می باشد. در بیشتر کشورهای دنیا، آزمایش خون استاندارد قبل از ازدواج شامل بررسی از نظر بیماری های سیفلیس و سرخجه است. در نقاط اندکی از جهان آزمایش ایدز نیز انجام می شود. در ایران آزمایش خون قبل از ازدواج برای بررسی ابتلا به سیفلیس و تالاسمی (کم خونی) است. نوع گروه خونی (A-B-O) در ازدواج مهم نیست و مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
ناسازگاری ABO از نظر بالینی تقریباً منحصر به نوزادان با گروه خونی A یا B است که مادری با گروه خونی O دارند. در صورت وجود این حالت نوزاد دچار یرقان زودرس و افزایش مقدار بیلی روبین خواهد شد. در این موارد اقدامات درمانی شامل پایش بیلی روبین، فتوتراپی و گاهی تعویض خون خواهد بود.
آزمایش سیفلیس: علت این که آزمایش سیفلیس انجام می شود این است که اگر این بیماری قبل از ازدواج تشخیص داده شود، فرد مبتلا می تواند خود را معالجه کند و از انتقال بیماری به همسر خود جلوگیری کند. به علاوه، تشخیص و درمان سیفلیس می تواند از انتقال این بیماری به جنین و عوارض آن هنگام حاملگی جلوگیری کند. بدین ترتیب، انتقال این بیماری کنترل می شود. وقتی این برنامه در سال های 1930 و 1940 در ایالات متحده آغاز شد، سیفلیس و سایر بیماری های منتقل شونده از راه جنسی به خصوص در شهرهای بزرگ بسیار شایع بودند. در آن زمان، نگرانی بسیاری در زمینه پیشرفت این بیماری در بین مردم وجود داشت. کشف آزمایش خونی که می توانست مواجهه قدیم یا جدید با این بیماری را نشان دهد، منجر به برنامه های غربالگری گسترده ای شد و برای کسانی که قصد ازدواج داشتند نیز مورد استفاده قرار گرفت. در صورت وجود شواهدی از عفونت، قبل از ازدواج فرد مبتلا درمان می شود.
آزمایش سرخجه: با وجود این که سرخجه در بالغان یک وضعیت جدی محسوب نمی شود، اما برای جنین در حال رشد بسیار مهم است، به خصوص در 3 ماهه اول. این بیماری با اختلالات شدید هنگام تولد همراه است. شناخت زنانی که نسبت به این بیماری ایمنی ندارند (یعنی قبلاً مبتلا نشده اند یا واکسن نزده اند) می تواند نشان دهد که به چه کسانی باید قبل از حاملگی واکسن تزریق کرد و از خطرات احتمالی به جنین جلوگیری کرد. اگر خانمی نسبت به این بیماری ایمنی نداشته باشد و قبل از حاملگی هم واکسن نزده باشد، باید از او بخواهیم به افرادی که احتمال می رود این بیماری را داشته باشند، نزدیک نشود. به همین دلیل، غربالگری خانم ها از نظر ایمن بودن در مقابل این بیماری قبل از ازدواج مفید به نظر می رسد. البته با وجود واکسیناسیون نوزادان در کشور، امروز کم تر کسی یافت می شود که نسبت به این بیماری مصون نباشد.
آزمایش تالاسمی: تالاسمی یک بیماری ارثی است که در آن مغز استخوان قادر به ساختن هموگلوبین طبیعی به مقدار کافی نیست و خود انواع مختلفی دارد و در همه افراد به یک شکل بروز نمی کند. تالاسمی انواع مینور و ماژور دارد. نوع ماژور همان حالتی است که ما آن را تالاسمی نیازمند درمان می دانیم. فردی که تالاسمی مینور دارد، به ظاهر سالم است. مشکلی ندارد و می تواند با یک فرد سالم ازدواج کند. اما مبتلایان به تالاسمی مینور اگر با فردی ازدواج کنند که او هم تالاسمی مینور دارد، 25 درصد احتمال دارد که فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور به دنیا بیاورند که مشکلات و هزینه های فراوانی را به والدین و سیستم بهداشتی تحمیل می کند. به همین علت است که قبل از ازدواج آزمایش خون از نظر تالاسمی انجام می شود و اگر در آزمایش خون قبل از ازدواج هر دو زوج دارای تالاسمی مینور باشند برای آنها آزمایشات تکمیلی انجام شده و مشاوره ژنتیک برای آنها انجام خواهد شد.
ممکن است کشورهایی که این بیماری ها شیوع کمتری در آنها دارند، کم کم به این نتیجه برسند که دیگر نیازی به انجام آزمایش خون قبل از ازدواج ندارند و مانند برخی نقاط این کار را متوقف کنند.
در کشور ما به علت شیوع نسبتاً بیشتر تالاسمی به نظر می آید هنوز آزمایش خون قبل از ازدواج ضروری باشد و زمانی طولانی لازم است تا این آزمایش از گردونه آزمایش های قبل از ازدواج حذف شود. با این وجود، هنوز برخی از زوجین به این آزمایش ها توجه کافی ندارند و جواب آن را جدی نمی گیرند. آنها باید بدانند که تولد نوزاد مبتلا به تالاسمی علاوه بر آن که زندگی خانواده را با اختلال مواجه می کند، هزینه های سنگینی را به شبکه بهداشتی کشور تحمیل می کند؛ هزینه ای که می تواند برای بیماری های غیرقابل پیشگیری و بهبود سطح بهداشت جامعه صرف شود.
ازدواج افراد با گروه خونی مشابه
گروه خونی مشابه دلیلی برای منع اردواج نیست. در صورتی که زوجین با یکدیگر فامیل نباشند یا مشکل دیگری در خانواده وجود نداشته باشد، نیاز واضحی به مشاوره ژنتیک وجود ندارد. اما در هر حال بررسی های معمول قبل از ازدواج کماکان توصیه می شود. گروه های خونی برای ازدواج هیچ منعی ایجاد نمی کند، یعنی هر گروه خونی با هم گروهی خودش و یا هر گروه خونی دیگری می تواند ازدواج نماید. آن چه که برای ازدواج مشکل ایجاد می کند، عواملی مثل تالاسمی و بیماری های ژنتیکی می باشد.
گروه های خونی یک عامل دیگر در کنار خودشان دارند به نام rh که در این مورد وقتی دو نفر با هم ازدواج می کنند در هنگام بچه دار شدن فقط این عامل است که بین مادر و بچه باید چک شود به این صورت که اگر مادر rh- باشد و جنین rh+ باشد از نظر آنتی بادی ها مشکلاتی ایجاد خواهد شد که معمولاً توصیه می کنند مادر از آمپول روگام استفاده نماید.
اگر مادر دارای گروه خون Rh منفی و پدر Rh مثبت باشد، جنین ممکن است گروه خونی Rh مثبت داشته باشد. در طی زایمان این نوزاد، مقدار اندکی از خون نوزاد از طریق جفت وارد جریان خون مادر می شود و در نتیجه بدن مادر شروع به تولید پادتن‌هایی بر ضد Rh مثبت می کند.
این پادتن‌ها پس از زایمان تولید می شوند. بنابراین بچه اول دچار مشکلی نمی شود، ولی در بارداری های بعدی، پادتن‌های موجود در خون مادر، با عبور از جفت، گلبول‌های قرمز جنین را تخریب می کنند. کم‌خونی ناشی از این پدیده ممکن است آن قدر شدید باشد که باعث مرگ جنین گردد.
اگر جنین زنده بماند، پادتن‌ها می توانند در طی فرآیند زایمان به بدن نوزاد انتقال یافته و باعث ایجاد یرقان (زردی) و سایر علایم، در مدت کوتاهی پس از تولد گردند.
پیشگیری
– شرکت در برنامه مراقبت‌های قبل از زایمان در تمام دوران بارداری مهم است. توجه پزشکی در مراحل اولیه بارداری، جهت تعیین خطر ناسازگاری Rh ضروری است.
– تزریق گاماگلوبولین اختصاصی ضد Rh (روگام) به مادر در هفته 28 بارداری و در طی 72 ساعت پس از زایمان، سقط یا بارداری نابجا. این کار از تشکیل پادتن‌هایی که ممکن است جنین‌های بعدی را تحت تأثیر قرار دهند پیشگیری می کند.
