کلسترول ماده ای مومی شکل و چربی مانند است که در کبد و سایر سلول های بدن تولید می شود و در مواد غذایی مانند محصولات لبنی، تخم مرغ و گوشت یافت می شود.
بدن برای اینکه به خوبی کار کند به مقداری کلسترول نیاز دارد. سلول های بدن برای تولید هورمون ها، ویتامین D، و صفرا به مقداری کلسترول نیاز دارند و زمانیکه مقدار کلسترول از حد مجاز بگذرد مشکلاتی مانند بیماری های قلبی را به دنبال خواهد داشت.
کلسترول بالا مشکلی جدی در ایالات متحده امریکا، ایران و همچنین در بسیاری از کشورهای اروپائی است. در حالیکه عده ای ازمردم مشکل کلسترول بالا را به ارث می برند، افرادی نیز به علت عادات بد غذایی خود دچار این مشکل می شوند. البته، بین این دو، وجه مشترکی نیز وجود دارد. امکان دارد فردی که از لحاظ ژنتیکی مستعد است با پیروی از رژیم غذائی نامناسب ریسک ابتلا به کلسترول را در خود بالا ببرد.
صرف نظر از اینکه دلیل کلسترول بالای فرد ژنتیکی است یا مربوط به رژیم غذایی نامناسب، اما بهتر است که همیشه از رژیم غذایی مناسب گروه خونی خود استفاده کند تا از افزایش کلسترول جلوگیری شود.
کلسترول و بیماری های قلبی
زمانیکه مقدار کلسترول در بدن بیش از حد مجاز باشد، در رگ های خونی لختگی ایجاد می شود و در نتیجه رگهای تغذیه کننده ی قلب تنگ تر می شوند. با گذشت زمان و تجمع لخته ها، رگ ها باریکتر می شوند که این خود ممکن است به بیماری های قلبی ختم شود.
هنگامی که خون حامل اکسیژن به میزان کافی اکسیژن نداشته باشد منجر به ایجاد درد هایی در قفسه- ی سینه می شود. اگر رگ های تغذیه کننده ی قلب به دلیل تجمع لختگی کاملاً بسته شوند و خون به قلب نرسد سکته ی قلبی رخ می دهد. این اتفاق معمولا به خاطر بسته شدن ناگهانی سرخرگهایی که قبلا به خاطر تجمع لخته ها تنگتر شده بودند، پیش می آید.
انواع کلسترول
کلسترول با اتصال به پروتیئن در بدن حرکت می کند که این ترکیب لیپو پروتئین نامیده می شود . لیپو پروتئین ها به سه گروه HDL ،LDL و VLDL تقسیم می شوند. این تقسیم بندی بر اساس نسبت چربی و پروتئین در این ترکیبات می باشد.
LDL: که کلسترول بد نیز خوانده می شود می تواند موجب ساخته شدن پلاک ها در دیواره های سرخرگها شود. هر چه میزان LDL در خون بیشتر باشد خطر سکته قلبی نیز بیشتر می شود .
HDL: که کلسترول خوب نیز خوانده می شود برای رهایی از کلسترول بد به بدن کمک می کند. هر چه میزان HDL بالا تر باشد بهتر است. اگر میزان HDL در بدن کم باشد به دلیل بالا رفتن میزان کلسترول بد (LDL) احتمال سکته قلبی نیز افزایش می یابد.
VLDL: توسط کبد تولید می شود. VLDL لیپید ها (چربی ها) را به قسمت هایی از بدن که وظیفه ی آنها ذخیره ی چربی است (اطراف شکم) منتقل می کند. این قسمت ها، چربی های اضافه را ذخیره کرده و هنگامی که بدن به انرژی نیاز دارد از این چربی ها استفاده می کنند. VLDLنسبت به HDL وLDL مقدار کلسترول و تری گلیسیرید بیشتری را حمل می کند و به همین دلیل، بالا بودن VLDL می تواند خطر بیماری های قلبی را افزایش دهد . کلسترول مستقیما با تشکیل پلاک ها در سرخرگها ارتباط دارد.
تری گلیسرید: چربی ها ی موجود در مواد غذایی مولکول های بزرگی هستند که در حین هضم به مولکول های کوچکتری به نام تری گلیسیرید تبدیل می شوند .البته اگر کربوهیدرات ها به سرعت در بدن هضم نشوند می توانند به تری گلسیرید تبدیل شوند (کربوهیدراتها شامل نان و شیرینی، برنج، نشاسته، سیب زمینی و…. هستند). سپس تری گلیسیرید ها در کبد ذخیره می شوند و به VLDL متصل شده و به قسمت هایی از بدن که به انرژی نیاز دارند هدایت می شوند.
چه عواملی بربالا رفتن کلسترول تاثیر می گذارد؟
رژیم غذایی: چربی های اشباع شده و کلسترول موجود در غذایی که مصرف می کنید می تواند میزان کلسترول را بالا برد. سعی کنید میزان مصرف این نوع غذا ها را کم کنید. همچنین به توصیه کتاب تغذیه مناسب بر اساس گروه خونی نوشته ی آقای دکتر آدامو توجه فرموده و با مصرف جو دو سر پرک به کم کردن سطح کلسترول خونتان کمک کنید.
کنترل وزن: اضافه وزن علاوه بر بالا بردن ریسک سکته ی قلبی، می تواند میزان کلسترول را نیز بالا ببرد.
ورزش کردن: ورزش کردن منظم می تواند میزان کلسترول بد خون (LDL) را پایین آورده و میزان کلسترول خوب (HDL ) را افزایش دهد. شما باید سعی کنید روزانه حداقل ۳۰دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید.
سن و جنسیت: با بالا تر رفتن سن، میزان کلسترول بالا می رود. قبل از یائسگی، در زنان سطح کلسترول پایین تر از سطح کلسترول در مردان است. ولی بعد از یائسگی سطح کلسترول بد (LDL) افزایش پیدا می کند.
دیابت: در افراد مبتلا به دیابت که بیماریشان به خوبی کنترل نمی شود، میزان کلسترول بالا می رود.
وراثت: ژن های شما تا حدودی می تواند میزان کلسترول بدن شما را تعیین کند. بالا بودن کلسترول می تواند ارثی نیز باشد.
مصرف الکل: افراد الکلی بالاترین ضرر را به بدن خود می رسانند.
دلایل دیگر: بعضی از دارو ها باعث بالا رفتن کلسترول می شوند.
نشانه های بالا بودن کلسترول:
کلسترول بالا هیچ نشانه ای ندارد، اما این بدان معنا نیست که نباید آن را جدی گرفت. کلسترول بالا خطر بروز بیماری ها را افزایش می دهد. بیماری هایی مانند:
– بیماری عروق کرونر قلب
– انواع سکته
– دیابت
– فشار خون بالا
– بیماری انسداد عروق محیطی (همچون عروق پاها)
تنها روش تشخیص سطح کلسترول بدن آزمایش خون توسط پزشک است.
قبل از تعیین هدفتان ، شما ابتدا باید سطح کلسترول بدن خود را بدانید و برای دانستن آن باید آزمایش خون انجام دهید. توصیه می شود که بزرگسالان بالای ۲۰ سال حداقل هر ۵ سال یک بار سطح کلسترول خون خود را بررسی کنند.
با نگاهی به جدول زیر شما می توانید ایده ای از سطح کلسترول خون در ذهن خود داشته باشید.
|
سطح کلسترول کل بدن
|
نتیجه
|
|
کمتر از ۲۰۰
|
مطلوب
|
|
۲۰۰-۲۳۹
|
ریسک کمتر
|
|
۲۴۰ به بالا
|
ریسک بالا
|
|
سطح کلسترول بد (LDL )
|
نتیجه
|
|
کمتر از ۱۰۰
|
مطلوب
|
|
۱۰۰- ۱۲۹
|
نسبتا” مطلوب
|
|
۱۳۰- ۱۵۹
|
ریسک کمتر
|
|
۱۶۰-۱۸۹
|
ریسک بالا
|
|
۱۹۰ به بالا
|
حد خطرناک
|
در آخر مصرف یک سری از محصولات را جهت پایین آوردن کلسترول را به شما پیشنهاد می نماییم که همگی محصولات نامبرده برای کلیه افراد با گروههای خونی مختلف نیز مفید بوده و از بالا رفتن کلسترول و چاقی به شدت جلوگیری می نمایند:
* جو دو سر پرک که دارای بالاترین فیبر در بین غلات است و باعث کاهش کلسترول می شود و لاغر کننده است.
* تبدیل روغن مصرفی به روغن زیتون. شما می توانید لذیذترین و مفیدترین غذاها را با روغن زیتون تهیه کرده و از خواص سرشار آن لذت ببرید بدون آنکه کلسترول خونتان بالا رود.
* چای سبز که تنها نوشیدنی است که با بالا بردن متابولیسم بدن به چربی سوزی کمک زیادی می کند. به ویژه اگر در ترکیب با گیاهان خاصی همچون لیمو مصرف شود.
* چند نکته:
– غذاهائی که کلسترول بالا دارند حتماً افزایش دهنده کلسترول نیستند. برای مثال تخم مرغ حاوی کلسترول است ولی در مقایسه با غذاهای دیگر باعث بالا رفتن کلسترول نمی شود. کلسترول موجود در تخم مرغ فقط در زرده آن است ، پس شما می توانید سفیده تخم مرغ را میل کنید.
– با وجود آنکه مصرف میوه ها و سبزیجات، مخصوصاً دسته ای که فیبر بالا دارند مانند جو دو سر، فکر خوبی برای پائین آوردن کلسترول است، اما مصرف برخی گیاهان گرمسیری و مشتقات آنها می تواند برای برخی افراد نامناسب باشد و باعث افزایش کلسترول گردد. برای مثال نارگیل که برای هیچ فردی خوب نیست.
– فیبر برای کاهش کلسترول بسیار مفید است، زیرا به سیستم گوارشی کمک می کند تا از کلسترول اضافی بدن خلاص گردد. البته این راه حل اساسی نیست و تنها نقش برخی از فیبرها از لحاظ بالینی برای کاهش کلسترول ثابت شده است، مانند فیبر موجود در جو دو سر که منجر به کاسته شدن کلسترول می گردد.
– یکی از بهترین روشها برای کاهش کلسترول بدن، کاهش وزن است. ممکن است این امر ساده به نظر برسد ولی نشان داده شده است که حتی کاهش اندک وزن نیز در کاهش کلسترول موثر است.
