کربوهیدرات یکی از منابع بسیار مهم انرژی برای بدن است. کربوهیدرات در مواد غذایی طبیعی و ارگانیک و هم چنین حاوی نشاسته به فراوانی یافت می شود. از این مواد غذایی می توان به غلات کامل مثل کینوا، جو دو سر و دانه چیا، سبزیجات، میوه ها، حبوبات و محصولات لبنی اشاره کرد.
کربوهیدرات در بدن توسط سیستم گوارشی به قند تبدیل می شود. هنگامی که قند وارد جریان خون می شود، بدن هورمونی تحت عنوان “انسولین” ترشح می کند. انسولین کمک می کند تا قند تولید شده وارد سلول ها شود. هنگامی که سلول ها قند را جذب کردند، میزان قند خون کاهش می یابد.
افراد مبتلا به دیابت قادر به تولید انسولین نیستند یا بدن آن ها قادر به تحمل انسولین نیست پس، قند خون آن ها افزایش پیدا می کند.
بدن افراد مبتلا به دیابت نوع یک، قادر به تولید انسولین نیست بنابراین، به آن ها انسولین تزریق می شود تا مطمئن شوند که سلول ها قادر به دریافت قند مورد نیاز برای تأمین انرژی هستند.
بدن افراد مبتلا به دیابت نوع دو، نسبت به انسولین مقاومت نشان می دهد. آن ها به سختی می توانند انسولین کافی برای نگه داشتن قند خون در سطح طبیعی تولید کنند.
انجمن دیابت آمریکا پیشنهاد می کند در حدود ۴۵-۶۰ گرم کربوهیدرات پیچیده در هر وعده غذایی مصرف شود. البته این امر به عواملی مانند جنسیت، وزن و میزان قند خون نیز بستگی دارد.
سه نوع کربوهیدرات مختلف به شکل نشاسته، قند و فیبر وجود دارد. نشاسته کربوهیدرات پیچیده ای است که در سبزیجاتی مانند نخود، سیب زمینی و ذرت یافت می شود.
لوبیا و غلات کامل مانند کینوا و جو دو سر نیز، جزو کربوهیدرات های پیچیده به شمار می روند، از این رو برخلاف گندم که عامل ابتلا به دیابت است، این غلات سودمند (کینوا و جو دو سر) نه تنها از ابتلا به دیابت جلوگیری می کنند، بلکه باعث درمان دیابت نیز می می شوند.
فیبر از گیاهان دریافت می شود و قابل هضم نیست. فیبر در مواد غذایی مثل سبزیجات، میوه، غلات کامل، آجیل و حبوبات یافت می شود.
قند کربوهیدراتی است که به سرعت جذب بدن می شود. قندهای طبیعی در میوه ها و شیر وجود دارد.
کربوهیدرات در سبزیجات غیر نشاسته ای نیز مانند خیار، قارچ، کاهو و فلفل وجود دارد اما، این سبزیجات کربوهیدرات کم تری دارند زیرا حاوی آب بیشتری هستند. به عنوان مثال، نصف فنجان خیار حدود دو گرم کربوهیدرات دارد.
نوع و مقدار کربوهیدرات در کاهش سطح قند خون بسیار تأثیرگذار است.
آیا مصرف برنج یا سبوس آن برای دیابت مفید است؟
برنج، دانه ای با کربوهیدرات بالا است، اما می تواند در وعده های غذایی در مقادیر مناسب گنجانده شود. یک سوم فنجان برنج حاوی حدود ۱۵ گرم کربوهیدرات است که یک سوم تا یک چهارم این مقدار برای یک وعده غذایی توصیه می شود. وعده های غذایی که شامل پروتئین و چربی باشند، باعث کاهش تأثیر برنج بر سطح قند خون می شوند. پس افراد دیابتی باید مصرف این گونه مواد غذایی را محدود کنند.
شاخصی به نام شاخص گلیسمی (GI) وجود دارد که می تواند سرعت هضم غذا به قند و جذب آن توسط جریان خون را اندازه گیری کند. غذاهای دارای گلیسمی بالا، میزان قند خون را به سرعت بالا می برند. برنج سفید GI بالاتری نسبت به برنج قهوه ای دارد.
پس توصیه می شود از سبوس جو دو سر و برنج قهوه ای در رژیم غذایی به خصوص غذای افراد دیابتی به جای برنج سفید استفاده شود.
