در مواقعی که به علت آسیب‌های زانو این مفصل تخریب شده است، دردهای شدیدی در آن ایجاد میشود،در این حالت ممکن است فرد از انجام فعالیتهای ساده‌ای نظیر بالا رفتن از پله و یا راه رفتن ناتوان شود.درد حتی ممکن است در هنگام نشستن و خوابیدن هم وجود داشته باشد. اگر استفاده از دارو، تغییر سطح فعالیتهای روزمره زندگی و استفاده از عصا هم نتواند کمکی به کاهش مشکلات بیمار بکند معمولا آخرین اقدام درمانی تعویض مفصل زانو است.
تعویض سطوح مفصلی می تواند مشکل درد زانو و تغییر شکل آنرا حل کند و بیمار را به فعالیت های روزمره برگرداند.زانو بزرگترین مفصل بدن است، ین مفصل از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان تشکیل شده است. قسمت پایینی استخوان ران، قسمت بالایی استخوان ساق و استخوان کشکک. قسمت انتهای پایینی ران روی ساق حرکات لولایی دارد و کشکک در فرورفتگی شیار مانند پهنی که در جلوی انتهای پایینی ران قرار دارد می تواند به طرف بالا و پایین حرکت کند.
در قسمت هایی که این سه استخوان با یکدیگر تماس دارند سطح آنها پوشیده از غضروف است و همین سطح لغزنده موجب می شود که این سه استخوان به راحتی روی یکدیگر حرکت کنند. همچنین داخل مفصل زانو مایع غلیظ و لزجی به نام مایع مفصلی یا مایع سینوویال وجود دارد که روی غضروف‌ها را لیز میکند و موجب تسهیل بیشتر حرکت مفصل میشود. آرتروز یا استئوآرتریت از علل شایع درد زانو است که در سنین بالاتر از ۵۰ سالگی بروز میکند. در این بیماری غضروف مفصل کم کم از بین می رود. در نتیجه استخوان‌های بدون غضروف روی یکدیگر سائیده می شوند که نتیجه آن درد و محدودیت حرکت ایجاد می شود.
آرتریت روماتویید لایه سینوویال (که سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانده و مسئول ترش مایع سینوویال است) رشد کرده و ملتهب می شود و مایع زیادی ترشح میکند. این التهاب بتدریج موجب آسیب و از دست رفتن غضروف مفصلی شده که نتیجه آن درد و محدودیت حرکتی است.ضربات زانو که از علل شایع درد زانواست، ممکن است به علت بد جوش خوردن محل شکستگی یا آسیب شدید لیگامان‌های زانو باشد. این ضایعات میتوانند بتدریج به غضروف مفصل صدمه زده و موجب درد و محدودیت حرکت شوند.
در بیمارانی که درد شدید مفصل زانو وجود دارد، بطوریکه فعالیتهای روزمره مثل راه رفتن، بالا رفتن از پله و نشستن و بلند شدن از روی صندلی را هم محدود می کند، درد متوسط یا شدید زانو حتی در موقع استراحت، درد زانو همراه با تغییر شکل و انحراف زانو، درد همراه با خشکی در حرکت مفصل زانو، دردی که با استفاده از داروهای ضد التهابی کاهش نمی یابد از مشکلاتی هستند که در این حالت بیمار می تواند کاندید مناسبی جهت جراحی و تعویض مفصل زانو باشد.
مهمترین هدف تعویض مفصل زانو از بین بردن دردی است که در زانو براثر ساییدگی و آرتروز، روماتیسم و یا تخریب سطح مفصلی ایجاد شده است. بدست آوردن دامنه حرکتی مطلوب در مفصل زانو و اصلاح تغییر شکل های ایجاد شده در زانو از دیگر بکار گیری مفصل مصنوعی زانو است.
عمل جراحی تعویض مفصل زانو بیشتر در افراد مسن و میانسال انجام میشود ولی امروزه با بکارگیری مفاصل مصنوعی بهتر و تکنیک های جراحی جدیدتر میتوان در سنین جوانی و حتی نوجوانی هم این عمل را انجام داد. سن بیمار، وزن وی و یا جنسیت او عامل تعیین کننده در تصمیم گیری برای انجام جراحی نیست و مهمترین عامل در تصمیم گیری شدت درد بیمار و ناتوانی است که این درد برای زندگی بیمار ایجاد کرده است. البنه باید این نکته را در نظر داشت که در افراد چاق احتمال عفونت بعد از جراحی ۳ برابر و احتمال لق شدن مفصل ۱٫۵ برابر افراد معمولی است.
برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو پزشک جراح با برش هایی که در سطح پایینی استخوان ران و سطح بالایی استخوان تیبیا (درشت نی) میدهد باقیمانده غضروف مفصلی و مقدار کمی از استخوان را از این نواحی برمیدارد سپس قطعات فلزی را بجای آنها قرار داده و آنها را با ماده خاصی به نام سیمان استخوانی به بستر استخوان محکم میکند. سپس یک قطعه پلاستیکی از جنس پلی اتیلن محکم را در بین این دو قطعه فلزی قرار میدهد.
در چند ماه اول بعد از عمل مختصری تورم در محل عمل و اندام تحتانی مبتلا وجود دارد که طبیعی است ولی هر گونه افزایش تورم باید به اطلاع پزشک ارتوپد معالج رسانده شود.
قدری بی اشتهایی تا چند هفته بعد از عمل طبیعی است. بهتر است بیماراز مواد غذایی حاوی آهن زیاد و میوه استفاده کند. آب زیاد بنوشد. مواد حاوی مقادیر زیاد ویتامین کا مثل کلم بروکلی، جگر، لوبیا سبز، سویا، اسفناج، کلم، گل کلم، کاهو، عدس و پیاز را مصرف نکند. الکل ننوشد و از قهوه کمتر استفاده کند.
