کلیات: مسمومیت با الکل یکی از مسمومیت‌هایی است که متاسفانه روز به روز رو به افزایش است. الکل‌هایی که عمدتأ ایجاد مسمومیت می‌کنند اتانول، متانول و اتیلن گلیکول هستند.
اتانول الکلی است که به واقع ماده ایست بی‌رنگ با بو و طعم خاص که به دلیل حالت مستی که ایجاد می‌کند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در اشکال مختلف و با درصدهای گوناگون بعنوان مشروبات الکلی، یکی از صنایع بزرگ را در دنیا به خود اختصاص داده است.
اتانول سریعا و تقریبا بطور کامل پس از مصرف جذب می‌شود. اندکی از آن در دهان و مری، بخش متوسطی در معده و روده بزرگ و عمده آن در روده باریک جذب می‌شود. در ظرف ۳۰ تا ۹۰ دقیقه غلظت اتانول در خون به حداکثر میزان خود می‌رسد. بخش عمده اتانول در روده و کبد تخریب شده و اثرش پایان می‌یابد و بخشی اندکی از راه ریه، ادرار و عرق دفع می‌شود.
اثرات: اثرات الکل با میزان مصرف، جنسیت فرد و سابقه مصرف متغیر است. زمانیکه فردی مصرف کننده دائم الکل است بدنش به اثرات الکل عادت داشته و برای بروز علائم نیاز به مصرف مقادیر بالاتری نسبت به که سابقه‌ای از مصرف ندارد. علائم از عدم توانایی رانندگی به سمت مستی واضح، از دست رفتن هوشیاری، اختلال در وضعیت قلبی و تنفسی پیش رفته که اگر درمان مناسب انجام نشود مرگ بروز می‌کند. سطح خونی اتانول مقیاس مناسبی برای شناسایی شدت علائم نیست چه بسا افراد با سابقه مصرف با داشتن سطح خونی بالا علائم اندکی داشته باشند.
علائم مصرف را می‌توان در ۴ دستگاه بدن جستجو کرد. در دستگاه عصبی با آرام‌بخشی، مهار گسیختگی، اختلال در تکلم، کاهش کنترل و هماهنگی حرکتی و افت هوشیاری نمایان می‌شود. مهار گسیختگی عاملی برای بروز پرخاشگری و تعرض است. فرد بسیاری از مهارهایی که قبلا داشته را از دست می‌دهد و اقدام به انجام حرکاتی می‌کند که در عدم مصرف انجام نمی‌دهد. فرد مست توانایی مهار بر کلام و حالات درونی خود را نداشته و دائم صحبت کرده و یا بطور ناخواسته می‌خندد یا گریه می‌کند.
در دستگاه قلبی بیمار توانایی خود را بر کنترل فشار خون از دست داده و ممکن است دچار افت در فشارخون و یا با تغییر وضعیت دچار سنکوپ شود. در دستگاه تنفس شاهد تضعیف تنفس هستیم که علت شایعی برای مرگ افراد مسموم است. در دستگاه گوارش اثرات موضعی اتانول باعث بروز تهوع، استفراغ و درد شکمی می‌شود. درد شکمی می‌تواند از اثرات الکل بر معده و یا لوزالمعده باشد. بسیاری از افراد با مصرف طولانی مدت الکل، عملکرد لوزالمعده خود را از دست داده و یا به سرطانهای آن دچار می‌شوند.
از اثراتی دیگر الکل که شایع بوده و در اثر عدم درمان می‌تواند عوارض دراز مدت بجا بگذارد، افت قند‌خون است. در هر فرد با مسمومیت با الکل باید قند خون بررسی شود.
برخورد با فرد مسموم: هر فرد مشکوک به مصرف را باید به اورژانس رساند. بنابراین اولین اقدام تماس با اورژانس پیش بیمارستانی (۱۱۵) است. عدم وجود مهار در فرد مسموم عاملی برای آسیب به دیگران است که باید احتیاط لازم را بعمل آورد. بدلیل افت در هوشیاری باید بیمار را بر یک پهلو خواباند تا در صورت بروز استفراغ مواد غذایی وارد مجاری هوایی نشود.
