تغییر اجابت مزاج و یبوست
در کلان‌شهرهایی چون تهران به علت زندگی بی‌تحرک و مصرف بالای فست‌فودها، یبوست در حال افزایش است.
روزی چند بار دست‌شویی می‌روید؟ برای خیلی از ما این مساله ی به ظاهر کم‌اهمیت، آن‌قدر در جریان زندگی‌مان گم شده است که برای یافتن پاسخ نیاز به لحظه‌ای توقف داریم، اما اگر این روال تقریبا منظم، تنها برای چند روز به هم بخورد، تازه متوجه نعمتی خواهیم شد که چندان هم کمتر از نفس کشیدن نیست!
اسهال حاد در هر روز چیزی حدود ۲ تا ۷ درصد افراد جامعه را از چرخه کار و فعالیت خارج می‌کند، آماری که هرگز نمی‌توان به آسانی از کنار آن گذشت. اما یبوست به مراتب کمتر از اسهال اتفاق می‌افتد؛ چیزی حدود ۱ درصد. هر چند دست و پنجه نرم کردن با آن هم آسان نیست.
دستگاه گوارش در طول شبانه‌روز باید مواد اضافه ی موجود در غذا را دفع کند. لازمه چنین کاری هم این است که دستگاه گوارش سالم باشد و بتواند وظیفه هضم و جذب را به خوبی انجام دهد. در طول شبانه‌روز ما حدودا ۵/۱ لیتر مایع مصرف می‌کنیم و حدود ۶ لیتر هم خود دستگاه گوارش به داخل روده‌های ما ترشح می‌کند. این ترشحات شامل بزاق، اسید معده و سایر ترشحات است. از کل این مایع تنها ۵/۱ لیتر به روده بزرگ می‌رسد و روده بزرگ هم ۹۰ درصد آن را جذب می‌کند، بنابراین ما حدودا ۲۰۰ سی‌سی در شبانه روز دفع ادرار داریم.
لازم نیست حتما چیزی بخوریم یا بنوشیم تا اجابت مزاج داشته باشیم. سلول‌های روده باریک که وظیفه جذب را بر عهده دارند، هر ۳ تا ۵ روز کنده می‌شوند و می‌ریزند. علاوه بر این در روده بزرگ هم تعداد زیادی باکتری زندگی می‌کند، بنابراین مدفوع شامل لاشه باکتری‌ها، سلول‌های کنده شده جدار روده و مواد دفعی غذا ست. پس حتی اگر چیزی هم نخوریم، باز هم دفع خواهیم داشت.
به طور معمول چند نوبت دفع در شبانه‌روز باید داشته باشیم؟
حالت‌های طبیعی را بیان کردید. چه حالت‌های غیرطبیعی در اجابت مزاج داریم؟
یبوست را چگونه باید شناخت؟
طبق تعریف طبی، اگر دفعات مدفوع کمتر از ۳ بار در هفته باشد، یبوست داریم.
البته در حالت‌های تغییر اجابت مزاج مواردی را هم داریم که به طور کلی به آنها دشواری دفع اطلاق می‌شود. شکایت بیماران در این موارد شامل فشار آوردن بیش‌از اندازه، سفتی مدفوع، احساس پُری در قسمت تحتانی شکم و احساس عدم تخلیه کامل است.
در مورد یبوست، دو نکته یا دو باور اشتباه را حتما باید در نظر داشت: اول آنکه خیلی از افراد فکر می‌کنند اگر چیزی نخورند، یبوست آنها بهتر می‌شود. در صورتی که درست عکس این قضیه صحیح است. دوم آنکه بر خلاف اسهال، به هیچ عنوان نمی‌توان بدون بررسی‌های اولیه، به درمان یبوست با ملین‌ها پرداخت.
ببینید! یبوست علل بسیار متنوعی دارد. در اکثر موارد، بعد از اخذ شرح حال دقیق بیمار توسط پزشک و رد علل خطرناک زمینه‌ای، یبوست را می‌توان با ورزش، اصلاح و افزایش فیبرهای رژیم غذایی و نوشیدن آب درمان کرد.
بله، اما در بررسی‌های اولیه، باید حتما به داروهای مصرفی بیمار توجه کنیم. بسیاری از داروها از داروهای ضدافسردگی گرفته تا داروهای قلبی می‌توانند باعث یبوست شوند.
اگر علت یبوست بیمار، دارو بوده و بیمار مجبور به استفاده از آن باشد، سعی می‌کنیم با تغییر رژیم غذایی و اضافه کردن فیبر یا روغن زیتون، مشکل بیمار را حل کنیم. در مرحله بعدی هم از ملین‌ها استفاده می‌کنیم.
ملین‌ها ۴ دسته هستند: دسته اول مثل پسلیوم که ما توصیه می‌کنیم به جای آن، بیماران از میوه‌هایی مانند آلو، انگور، انجیر یا گلابی استفاده کنند. دسته دوم محرک‌های گوارشی مثل روغن کرچک هستند که در درازمدت خودشان می‌توانند تنظیم الکترولیت‌های روده را به هم بریزند. دسته بعدی لاکتولوز و شیر منیزیم و دسته آخر روغن بادام و روغن زیتون است.
نکته مهم در مورد ملین‌ها این است که استفاده ی درازمدت یا هم‌زمان ملین‌ها، اساسا ممنوع است.
