تب روماتیسمی، یک بیماری التهابی است که به دنبال عفونت حلق با میکرب استرپتوکوک گروه A ایجاد می شود. در این بیماری عمدتاً قلب، مفاصل، سیستم اعصاب مرکزی و بافتهای زیر جلدی درگیر می شوند. عارضه قلبی، نتیجه نهایی و مزمن این بیماری است. عارضه قلبی ناشی از تب روماتیسمی، مهمترین علت بیماری دریچه ای، اکتسابی است. با وجود اشاره نام بیماری تب روماتیسمی به درگیری مفصلی، اهمیت آن در مرحله حاد و مزمن بیماری، درگیری قلبی است.
علت تب روماتیسمی چیست؟
علت قطعی این بیماری نامشخص است؛ اما این بیماری را جزو اختلالات خودایمنی تقسیم بندی می کنند. بنابراین نظریه، واکنش ایمنی در مورد علت ایجاد آن وجود دارد؛ آنچه مسلم است، عفونت استرپتوکوکی گروه A که در حلق ایجاد بیماری می کند تب روماتیسمی می دهد و عفونت استرپتوکوکی پوست، مثلاً زرد زخم، نمی تواند تب روماتیسمی ایجاد کند. از طرفی، افراد با طرح ژنتیکی خاصی بیشتر مستعد ابتلا به تب روماتیسمی هستند. احتمالا شباهت ملکولی میکرب با ملکول های به کار رفته در ساختمان دریچه ای قلب، مسبب بیماری تب روماتیسمی است.
علت قطعی این بیماری نامشخص است؛ اما این بیماری را جزو اختلالات خودایمنی تقسیم بندی می کنند. بنابراین نظریه، واکنش ایمنی در مورد علت ایجاد آن وجود دارد؛ آنچه مسلم است، عفونت استرپتوکوکی گروه A که در حلق ایجاد بیماری می کند تب روماتیسمی می دهد و عفونت استرپتوکوکی پوست، مثلاً زرد زخم، نمی تواند تب روماتیسمی ایجاد کند. از طرفی، افراد با طرح ژنتیکی خاصی بیشتر مستعد ابتلا به تب روماتیسمی هستند. احتمالا شباهت ملکولی میکرب با ملکول های به کار رفته در ساختمان دریچه ای قلب، مسبب بیماری تب روماتیسمی است.
البته به علت مصرف گسترده آنتی بیوتیک های وسیع الطیف، تعداد موارد این بیماری رو به کاهش است. این بیماری بیشتر کودکان و نوجوانان ۵ تا ۱۵ سال را درگیر می کند.
عوامل محیطی، باکتریال و وضعیت میزبان، هر سه در ایجاد تب روماتیسمی نقش دارند. همچنین ارتفاع، رطوبت، عوامل اقتصادی و سن، همگی دخیل هستند. تراکم محیطی، فاکتور محیطی اساسی است و باعث انتشار بیماری بین افراد می شود. در سربازخانه ها، خانواده های بزرگ و مکانهای کوچک احتمال ابتلا به تب روماتیسمی بیشتر است.
نشانه های بیماری
قلب مشخص ترین محل ابتلا به این بیماری است و تمام لایه های قلب گرفتار می شوند. نوار قلبی تغییر می کند و در رادیوگرافی ریه، اندازه قلب بزرگ می شود. ضایعه قلبی ناشی از تب روماتیسمی درصورتی که به خوبی درمان نشود کشنده است. اما مشخص ترین ضایعات خارج قلبی تب روماتیسمی در مفاصل مشاهده می شود. این بیماری بیشتر اندامهای تحتانی، زانوها و مچ پاها را گرفتار می کند. اما ممکن است مفاصل اندام های فوقانی را هم درگیر کند. التهاب مفصل مهاجر از خصوصیات این بیماری است. توده های زیر جلدی و اختلالات سیستم عصبی مرکزی به شکل حرکات ناگهانی بدون هدف و نامنظم هم در این بیماری دیده می شود. بیماران ممکن است عصبی و بی قرار باشند و در نوشتن و انجام فعالیت های دستی دچار مشکل شوند.
درمان
درمان آنتی بیوتیکی برای از بین بردن میکرب استرپتوکوک، یک دوره پنی سیلین است. التهاب مفصل بیمار با آسپیرین بهتر می شود؛ ولی برای درمان مشکلات قلبی از کورتون استفاده می کنیم. مهمترین نکته در این بیماری، پیشگیری از حملات روماتیسمی اولیه است. درمان زودهنگام و کامل عفونت حلقی استرپتوکوک گروه A، از حملات اولیه تب روماتیسمی می کاهد.
درمان آنتی بیوتیکی برای از بین بردن میکرب استرپتوکوک، یک دوره پنی سیلین است. التهاب مفصل بیمار با آسپیرین بهتر می شود؛ ولی برای درمان مشکلات قلبی از کورتون استفاده می کنیم. مهمترین نکته در این بیماری، پیشگیری از حملات روماتیسمی اولیه است. درمان زودهنگام و کامل عفونت حلقی استرپتوکوک گروه A، از حملات اولیه تب روماتیسمی می کاهد.
مدت درمان
اگر شخصی دچار تب روماتیسمی شد و درگیری قلبی حاد پیدا کرد، ادامه درمان تا ۲۰ سالگی توصیه می شود؛ یا حداقل تا زمانی که دست کم ۱۰ سال هیچ گونه عودی مشاهده نشود. در بیمارانی که اختلال دریچه ای قلبی پیدا کرده اند، تزریق ماهانه پنی سیلین برای مدت نامحدودی توصیه می شود؛ چون خطر عود بیماری حتی در دهه های ۵ و ۶ زندگی وجود دارد. در افراد بالای ۱۸ سال بدون عارضه قلبی که دچار تب روماتیسمی شده اند، ۵ سال درمان پیشگیرانه ضروری است.
اگر شخصی دچار تب روماتیسمی شد و درگیری قلبی حاد پیدا کرد، ادامه درمان تا ۲۰ سالگی توصیه می شود؛ یا حداقل تا زمانی که دست کم ۱۰ سال هیچ گونه عودی مشاهده نشود. در بیمارانی که اختلال دریچه ای قلبی پیدا کرده اند، تزریق ماهانه پنی سیلین برای مدت نامحدودی توصیه می شود؛ چون خطر عود بیماری حتی در دهه های ۵ و ۶ زندگی وجود دارد. در افراد بالای ۱۸ سال بدون عارضه قلبی که دچار تب روماتیسمی شده اند، ۵ سال درمان پیشگیرانه ضروری است.
