موارد و مقدار مصرف :
خط اول درمان سرطان متاستاتیک کولورکتال همراه با ۵- فلورواوراسیل (۵-FU) و لکوورین.
رژیم ۱:
بزرگسالان: مقدار mg/m2 125 از راه تزریق وریدی طی ۹۰ دقیقه، در روزهای ۱، ۸، ۱۵ و ۲۲ مصرف شده و سپس لکوورین به میزان mg/m2 20 به شکل بولوس و از راه وریدی در روزهای ۱، ۸، ۱۵ و ۲۲ و ۵- فلورواوراسیل، mg/m2 500 به شکل بولوس و از راه وریدی در روزهای ۱، ۸، ۱۵ و ۲۲ تجویز می‌گردند.
تنظیم دوز: در طی یک دوره درمانی، در بیمارانی که تعداد نوتروفیل‌های آنها بین mm3/1499-1000 بوده یا چهار تا شش بار افزایش در میزان دفع مدفوع آنها نسبت به معمول ایجاد شده باشد، دوز ایرینوتکان به mg/m2 100 و ۵- فلورواوراسیل، به mg/m2 400 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 20 ادامه می‌یابد.
در بیمارانی که تعداد نوتروفیل آنها به mm3/999-500 کاهش یافته یا دفعات دفع مدفوع آنها ۹-۷ بار در روز از میزان معمول افزایش پیدا کند، مصرف یک دوز حذف شده و بعد از آن دوز ایرینوتکان به mg/m2 100 و ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 400 کاهش یافته و مصرف لکوورین با دوز mg/m2 20 ادامه می‌باید و تا زمان افزایش تعداد نوتروفیل‌ها به mm3 /1000 یا بیشتر و کاهش دفع مدفوع به کمتر از ۷ بار در روز، این دوزها ادامه می‌یابند.
در بیمارانی که تعداد نوتروفیل در آنها به کمتر از mm3 /500 کاهش یافته یا دفع مدفوع در آنها ۱۰ بار یا بیشتر در روز از میزان معمول افزایش پیدا کند، یک دوز حذف شده و پس از آن دوز ایرینوتکان به mg/m2 75 و ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 300 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 20 ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که تعداد نوتروفیل‌ها به mm3 /1000 یا بیشتر افزایش و دفع مدفوع به کمتر از ۷ بار در روز کاهش یابد، ادامه می‌یابد.
در صورت بروز تب نوتروپنیک، یک دوز حذف شده و سپس دوز ایرینوتکان به mg/m2 ۷۵ و ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 300 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 20 ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که تب نوتروپنیک برطرف شود.
در شروع سیکل‌های بعدی درمان، برای بیمارانی که تعداد نوتروفیل آنها mm3 /999-500 بوده یا ۹-۷ بار افزایش دفع مدفوع در روز داشته‌اند، دوز ایرینوتکان به mg/m2 100 و ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 400 کاهش یافته و مصرف ایرینوتکان با دوز mg/m2 20 تجویز می‌شود.
در بیمارانی که تعداد نوتروفیل آنها کمتر از mg/m2 500 بوده، تب نوتروپنیک داشته یا ۱۰ بار یا بیشتر افزایش در دفعات دفع روزانه داشته‌اند، دوز ایرینوتکان به mg/m2 100 و ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 300 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 20 ادامه می‌یابد.
رژیم ۲:
بزرگسالان: مقدار mg/m2 180 از راه تزریق وریدی طی ۹۰ دقیقه، در روزهای ۱، ۱۵ و ۲۹ تجویز شده و سپس لکوورین با دوز mg/m2 200 از راه وریدی طی ۲ ساعت در روزهای ۱، ۲، ۱۵، ۱۶، ۲۹ و ۳۰ تزریق گردیده، و ۵- فلورواوراسیل با دوز mg/m2 400 از راه تزریق وریدی به شکل بولوس در روزهای ۱، ۲، ۱۵، ۱۶، ۲۲ و سپس ۳۰ و ۵- فلورواوراسیل با دوز mg/m2 600 از طریق انفوزیون وریدی طی ۲۲ ساعت در روزهای ۱، ۲، ۱۵، ۱۶، ۲۹ و ۳۰ تزریق می‌گردند.
تنظیم دوز: در طی سیکل درمان، در مورد بیمارانی که تعداد نوتروفیل آنها mm3/1499-1000 بوده یا ۶-۴ بار افزایش در دفعات دفع روزانه داشته باشند، لازم است دوز ایرینوتکان به mg/m2 150، دوز بولوس ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 ۳۲۰ و دوز انفوزیون ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 480 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 200 ادامه پیدا کند.
در بیمارانی که تعداد نوتروفیل آنها mm3 /999-500 بوده یا ۹-۷ بار یا بیشتر افزایش در دفعات دفع روزانه داشته باشند، یک دوز حذف شده و سپس دوز ایرینوتکان به mg/m2 150، دوز بلوس ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 320، و دوز انفوزیون ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 480 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 ۲۰۰ ادامه می‌یابد و تا افزایش تعداد نوتروفیل‌ها به mm3/ 1000 یا بیشتر و کاهش دفعات دفع به کمتر از ۷ بار در روز ادامه می‌یابد.
در بیمارانی که تعداد نوتروفیل‌ها به کمتر از mm3/500 رسیده یا ۱۰ بار بیشتر افزایش در تعداد دفعات دفع روزانه داشته باشند، باید یک دوز حذف شده و سپس دوز ایرینوتکان به mg/m2 120، دوز بلوس ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 240 و دوز انفوزیون ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 360 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 200 ادامه پیدا کند و تا افزایش تعداد نوتروفیل‌ها به mm3 /1000 یا بیشتر و کاهش دفعات دفع روزانه به کمتر از ۷ بار در روز ادامه می‌یابد.
در بیماران دچار تب نوتروپنیک، یک دوز حذف شده و سپس دوز ایرینوتکان به mg/m2 120، دوز بلوس ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 240 و دوز انفوزیون ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 360 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 200 تا زمان رفع تب نوتروپنیک ادامه پیدا می‌کند.
در شروع سیکل‌های بعدی درمان، در مورد بیمارانی که تعداد نوتروفیل mm3 /999-5000 داشته یا افزایش دفع روزانه آنها ۹-۷ بار یا بیشتر بوده، دوز ایرینوتکان به mg/m2 150، دوز بلوس ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 320 و دوز انفوزیون ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 480 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 ۲۰۰ ادامه می‌یابد.
در بیماران دارای تعداد نوتروفیل کمتر از mm3 /500، تب نوتروپینک یا افزایش دفع روزانه ۱۰ بار یا بیشتر دوز ایرینوتکان به mg/m2 120، دوز بلوس ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 240 و دوز انفوزیون ۵- فلورواوراسیل به mg/m2 360 کاهش یافته و لکوورین با دوز mg/m2 200 ادامه پیدا می‌کند.
موارد منع مصرف و احتیاط :
موارد منع مصرف: مصرف دارو در بیماران دچار حساسیت مفرط به دارو ممنوع می‌باشد.
بایستی مصرف دارو در سالمندان و در کسانی که قبلاً تحت پرتوتاپی در ناحیه لگن یا شکم قرار گرفته‌اند، با احتیاط صورت گیرد زیرا خطر سرکوب شدید مغز استخوان وجود دارد. به دلیل وجود خطرات احتمالی بر جنین، نباید از این دارو در دوره بارداری استفاده شود.
عوارض جانبی :
اعصاب مرکزی: سرگیجه، تب، سردرد، بی‌خوابی، درد.
قلبی ـ عروقی: ادم، وازودیلاتاسیون.
دستگاه گوارش: کرامپ و درد شکم، اتساع شکم، بی‌اشتهایی، یبوست، اسهال، سوء‌هاضمه، نفخ، تهوع، استوماتیت، استفراغ.
خون: آنمی، لکوپنی، نوتروپنی.
متابولیک: دهیدراتاسیون، کاهش وزن.
عضلانی ـ اسکلتی: کمر درد.
تنفسی: تنگی نفس، افزایش سرفه.
پوست: آلوپسی، راش، تعریق.
سایر عوارض: لرز، عفونت، رینیت.
مسمومیت و درمان :
عوارض جانبی ایجاد شده در مصرف بیش از حد ایرینوتکان مشابه عوارض مشاهده شده در دوزاژ توصیه شده و رژیم درمانی است.
هیچ آنتی‌دوت شناخته شده‌ای برای موارد مسمومیت با این دارو وجود ندارد. لازم است اقدامات درمانی حمایتی در جهت جلوگیری از دهیدراتاسیون به دنبال اسهال و درمان هر نوع کامپلیکاسیون عفونی صورت گیرد.
تداخل دارویی :
در مصرف همزمان ایرینوتکان با سایر داروهای ضد نئوپلاسم، احتمال افزایش اثرات جانبی همچون سرکوب مغز استخوان و اسهال وجود دارد و لازم است بیمار از نزدیک پیگیری شود.
مکانیسم اثر :
عملکرد ضد نئوپلاسم: ایرینوتکان یک مشتق Camptothecin می‌باشد. ترکیبات Camptothecin با آنزیم توپوایزومراز I تداخل نموده و از طریق القاء شکاف‌های برگشت‌پذیر تک‌شاخه‌ها منجر به ایجاد تغییر زنجیره پیچیده DNA میگردد.
ایرینوتکان و متابولیت فعال آن به کمپلکس توپوایزومراز DNA-I متصل شده و از متصل شدن این فواصل تک‌شاخه‌ای جلوگیری می‌کند.
فارماکوکینتیک :
جذب: از طریق وریدی تجویز می‌شود.
پخش: حدود ۶۸-۳۰ درصد اتصال پروتئینی دارد؛ متابولیت فعال آن، SN-38، حدوداً ۹۸ درصد به پروتئین پلاسما متصل می‌شود.
متابولیسم: در کبد، تحت گنژوگاسیون گلوکورونیده شده و به متابولیت فعال SN-38 تبدیل می‌شود.
دفع: مقدار کمی از دارو و SN-38 از طریق ادرار دفع می‌شود. نیمه عمر نهایی ایرینوتکان در بیماران ۶۵ سال به بالا، ۶ ساعت و در افراد کمتر از ۶۵ سال، ۵/۵ ساعت می‌باشد. متوسط نیمه عمر نهایی حذف SN-38 حدود ۱۰ ساعت است.
اشکال دارویی :
Injection: 20 mg/ml, 5ml , 20 mg/ml, 2ml
Injection, Powder For Reconstitution: 100m, 5ml, 40mg, 2ml
اطلاعات دیگر :
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: مهار کننده توپوایزومراز.
طبقه‌بندی درمانی: ضد نئوپلاسم.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده D
نام‌های تجاری: Campto, Irinotecan
ملاحظات اختصاصی :
۱- دارو را با محلول دکستروز ۵% (مایع انتخابی) یا نرمال‌سالین رقیق نموده و به غلظت نهایی mg/ml 8/2-12/0 رسانده شود. انفوزیون محلول آماده شده حداقل طی ۹۰ دقیقه انجام می‌شود.
۲- نباید سایر داروها را به انفوزیون ایرینوتکان افزود.
۳- بیمار باید از نظر بروز اسهال شدید پیگیری شود.
۴- در صورتی که بعد از تجویز ایرینوتکان اسهال بروز کرده و بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد، بایستی با لوپرامید درمان شود. درمان‌های بعدی را نیز باید تا زمان طبیعی شدن عملکرد گوارشی به مدت ۲۴ ساعت بدون استفاده از ترکیب ضد اسهال، به تأخیر انداخت.
۵- قبل از تجویز هر دوز ایرینوتکان لازم است تعداد WBC، هموگلوبین و پلاکت بیمار مانیتور شود.
۶- در صورت بروز تب نوتروپنیک یا افت تعداد نوتروفیل‌ها به کمتر از mm3/500 باید مصرف دارو به طور موقت قطع شود.
۷- در صورت کاهش تعداد WBCها به کمتر از mm3/2000 و افت نوتروفیل‌ها به کمتر از mm3/1000، افت هموگلوبین به کمتر از g/dl 8 یا افت پلاکت‌ها به کمتر از mm3/100000 لازم است دوز دارو کاهش پیدا کند. در صورت بروز چنین شرایطی باید به دستورالعمل کارخانه سازنده رجوع شود.
۸- در صورت بروز نوتروپنی شدید می‌توان از فاکتورهای تحریک کننده کلونی (CSF) استفاده نمود.
نکات قابل توصیه به بیمار :
۱- بایستی به خانم‌های دارای پتانسیل بارداری توصیه نمود که از باردار شدن پرهیز کنند.
چرا که این دارو می‌تواند منجر به آسیب به جنین شود.
۲- لازم است به بیمار در مورد خطر بروز اسهال و زمان و چگونگی درمان آن در صورت بروز، توضیحات لازم داده شود.
۳- در صورت بروز استفراغ، تب، شواهد عفونت یا علائم دهیدراتاسیون (غش، سردرد یا گیجی) لازم است بیمار بلافاصله به پزشک اطلاع دهد.
۴- به بیمار اطلاع داده شود که ممکن است آلوپسی بروز کند.
مصرف در سالمندان: بایستی مصرف دارو در سالمندان به ویژه در کسانی که سابقه نارسایی قلبی و هایپوتانسیون دارند با احتیاط صورت گیرد.
مصرف در کودکان: اثربخشی و بی‌ضرری دارو در کودکان به اثبات نرسیده است.
مصرف در شیردهی: در طی دوره درمان با ایرینوتکان شیردهی توصیه نمی‌شود.
مصرف در بارداری: این دارو می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی :
مصرف ایرینوتکان می‌تواند منجر به افزایش سطح آلکالن فسفاتاز و AST گردد، ممکن است سطح هموگلوبین و هماتوکریت، WBC و نوتروفیل‌ها را کاهش دهد.
