بسیاری از ما خر و پف هنگام خواب را مشکل مهمی نمیدانیم و گاه تصور میکنیم چنین امری طبیعی است. اما خر و پف مداوم و با صدای بلند ممکن است نشان دهنده اختلال قطع تنفس هنگام خواب باشد. این اختلال مشکلی جدی است که طی آن فرایند تنفس در طول خواب به شکل متوالی قطع و دوباره آغاز میشود. هر چند اختلال قطع تنفس هنگام خواب قابل درمان است، اما در اکثر موارد بیماران این مشکل خود را تشخیص نمی دهند و به پزشک مراجعه نمی کنند. در ادامه علائم این مشکل و راههای تشخیص آن را از سایر خروپفها به شما معرفی میکنیم.
آپنه یا اختلال قطع تنفس هنگام خواب چیست؟
بیدمی یا آپنه (apnea)، اختلال قطع تنفس در هنگام خواب است. اختلال قطع تنفس هنگام خواب بر روی الگوی منظم تنفسی شما تاثیر منفی میگذارد. اگر این مشکل درمان نشود، تنفس فرد هنگام خواب به مرور سطحی شده و به شکل مداوم قطع و وصل میشود. این توقفهای تنفسی عموما بین 10 الی 20 ثانیه طول میکشد و ممکن است صدها بار در طول شب تکرار شوند. همین امر چرخه طبیعی خواب فرد را بر هم میزند. در نتیجه خواب فرد بیشتر سبک بوده و مقدار کمی از خواب او در طول شب عمیق و مفید میشود. خواب عمیق برای استراحت بدن و بازیابی انرژی از دست رفته ضروری است. این محرومیت از خواب عمیق موجب احساس خواب آلودگی در طول روز بعد شده و تمرکز فرد را کاهش میدهد. اختلال قطع تنفس هنگام خواب همچنین به مرور زمان میتواند مشکلات جدی تری برای فرد ایجاد کند که از جمله آنها میتوان به دیابت، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی، سکته مغزی و افزایش وزن اشاره کرد. اما با تشخیص به موقع و شروع درمان، میتوان این اختلال را برطرف کرده و از خوابی آسوده و با کیفیت بهره مند شد.
علائم اختلال قطع تنفس در خواب
تشخیص این اختلال ممکن است برای خود فرد کار دشواری باشد، زیرا اکثر علائم اصلی هنگامی اتفاق میافتند که فرد در خواب است. اما شما میتوانید از یکی از نزدیکان یا همسر خود بخواهید مراقب رفتارهای شما هنگام خواب باشد و یا حتی میتوانید صدای خود را در طول خواب ضبط کنید تا در صورت قطع موقتی تنفس به آن پی ببرید. برخی علائم اصلی اختلال قطع تنفس هنگام خواب عبارتند از: خروپف مزمن با صدای بلند بازدم ناگهانی و با صدای شدید توقفهای طولانی در تنفس احساس خستگی و خواب آلودگی در طول روز بعد، با وجود خواب زیاد در طول شب خشک بودن دهان هنگام بیدار شدن از خواب سردرد پس از خواب بی خوابی و بیدار شدن در طول شب احساس تنگی نفس در طول خواب و بیدار شدن در نتیجه آن افسردگی، اضطراب و کاهش تمرکز در طول روز بعد.
اختلال قطع تنفس جز اختلالات تنفسی است که ممکن است برای کودکان نیز رخ دهد. اما پی بردن به این اختلال در میان کودکان کار ساده ای نیست. کودکانی که دچار چنین اختلالی هستند، علاوه بر خروپف ممکن است مشکلات دیگری نظیر خوابیدن در حالات غیر معمول و شب ادراری نیز داشته باشند. همچنین ممکن است در رفتارهای روزانه این کودکان تغییراتی حاصل شود. برخی علائم این اختلال در کودکان عبارتند از: بیش فعالی و کاهش تمرکز، مشکلات رشدی و شناختی، عملکرد ضعیف در مدرسه، رفتاری عصبی و آسیب پذیر، تنفس از دهان به جای بینی. اگر فکر میکنید فرزند شما دچار چنین اختلالی است، حتما به متخصص مراجعه کنید. معمولا انجام عمل جراحی برای برداشتن لوزه کودک این اختلال را برطرف میکند.
مراجعه به پزشک
اگر دارای علائم اختلال قطع تنفس در خواب هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید. این اختلال یک مشکل تنفسی جدی محسوب میشود و نباید آن را نادیده گرفت. گاه برای تشخیص وجود این بیماری ممکن است پزشک از شما بخواهد یک شب را در کلینیک سپری کنید تا الگوی تنفسی شما هنگام خواب به طور کامل ثبت و بررسی شود.
تفاوت خروپف و اختلال قطع تنفس در خواب
هر کس که خروپف میکند به اختلال قطع تنفس در خواب دچار نیست و بر عکس هر کسی که به این اختلال مبتلاست خروپف نمی کند. حال چگونه میتوان تفاوت بین این دو را تشخیص داد؟ مهمترین شاخصه اختلال قطع تنفس در خواب، حال شما در طول روز بعد است. خروپف معمولی بر کیفیت خواب شما تاثیر منفی نمی گذارد و در نتیجه شما میتوانید چندین ساعت خواب مفید و عمیق داشته باشید. اما اختلال قطع تنفس در خواب، خواب آرام شما را مختل میکند و اجازه نمی دهد شما بتوانید به طور کامل استراحت کنید. در نتیجه فردی که به این اختلال دچار است در طول روز بعد احساس خستگی و خواب آلودگی میکند، هر چند که از نظر خودش زیاد خوابیده باشد.
علل و عوامل خطر اختلال قطع تنفس در خواب
هر کسی ممکن است به اختلال قطع تنفس هنگام خواب مبتلا شود – پیر، جوان، زن، مرد، و حتی کودکان. اما برخی عوامل احتمال ابتلا به این اختلال را افزایش میدهند. برخی از این عوامل عبارتند از: اضافه وزن، مرد بودن، وراثت، سن بالای 65 سال و استعمال دخانیات. برخی عوامل دیگر مربوط به شرایط فیزیکی نظیر بزرگ و پهن بودن گردن، انحراف بینی، عقب بودن چانه یا بزرگ بودن لوزهها (خصوصا در میان کودکان) میشود. آلرژی یا سایر بیماریهایی که ممکن است منجر به بسته شدن راه تنفسی شما بشود نیز میتواند از عوامل این اختلال باشد.
راه درمان اختلال قطع تنفس در خواب
برای درمان اختلال قطع تنفس هنگام خواب معمولا مراجعه به پزشک توصیه میشود. اما در کنار درمان تخصصی، شما نیز میتوانید در سبک زندگی و عادات خود تغییرات ایجاد کنید تا از مشکلات ناشی از این مشکل بکاهید. برای مثال:
وزن خود را کاهش دهید. در مورد برخی افراد، کاهش وزن مشکل قطع تنفس در خواب را برای آنها به طور کلی برطرف میکند. برخی دیگر نیز با کاهش وزن، مشکلشان کاهش پیدا کرده و کیفیت خوابشان افزایش مییابد.
سیگار نکشید. استعمال دخانیات از جمله عوامل تشدید کننده این اختلال است. علت نیز افزایش التهاب و تجمع خلط در گلو در اثر سیگار کشیدن است.
از مصرف آرام بخش و قرص خواب پیش از خواب بپرهیزید. این داروها باعث آرام شدن عضلات گلو شده و باعث میشود این عضلات به موقع عکس العمل نشان ندهند و در نتیجه تنفس برای مدتی کوتاهی قطع شود.
از مصرف کافئین و وعدههای غذایی سنگین دو ساعت پیش از خواب پرهیز کنید.
به پهلو بخوابید. رو به پشت نخوابید زیرا در این حالت جاذبه زمین زبان شما را به سمت گلویتان کشیده و منجر به بسته شدن راه تنفسی شما میشود.
به بدنتان زاویه دهید. به گونهای بخوابید که سرتان 8 الی 10 سانتی متر بالاتر از کل بدنتان قرار گیرد.