تماس طولانی مدت بدن با سرما باعث ایجاد دو بیماری مهم می‌شود: اول سرمازدگی به معنای کم شدن دمای داخلی بدن، و دوم یخ‌زدگی اندام‌های انتهایی.
انسان موجودی خونگرم است، یعنی این که در دماهای کاملا متفاوت، بدن انسان با انجام فرآیندهایی مانع نوسان دمای خون و به تبع آن باعث ثابت نگه داشته شدن دمای داخلی بدن در حد ۳۷ درجه می‌شود، اما زمانی فرا می‌رسد که بدن توان مقابله با سرما را از دست می‌دهد و کم کم دمای داخلی افت می‌کند.
وقتی دمای بدن به کمتر از ۳۵ درجه برسد، فرد دچار سرمازدگی می گردد و هرچه دما از این پایین‌تر برود، بیماری شدیدتر و درمان مشکل‌تر می‌شود.
سرمازدگی هنگامی رخ می‌دهد که پوست در معرض سرمای شدید قرار می‌گیرد. سرمازدگی ممکن است سطحی باشد یا به شکل جدی‌تری درآید که “سرمازدگی عمیق” نامیده می‌شود و اغلب پاها و دست‌ها را گرفتار می‌کند.
شایع‌ترین جاهایی که ممکن است سرمازده شوند بینی، گونه‌ها، لب‌ها، چانه، گوش‌ها و پنجه پا است.
واضح است که مهم‌ترین عامل سرمازدگی، اقامت طولانی مدت و داشتن پوشش نامناسب در محیط سرد است.
جالب است بدانیم که دمای صفر یا کمتر از صفر درجه برای ایجاد این بیماری الزامی نیست و در دماهای بالاتر مثلا ۵ تا ۱۰ درجه هم اگر لباس‌ها نازک یا خیس باشند و وزش باد وجود داشته باشد، یا اقامت فرد در سرما خیلی طولانی باشد، ایجاد سرمازدگی محتمل است.
عوامل مستعدکننده سرمازدگی:
– از عوامل مستعدکننده سرمازدگی سن است. افراد مسن به دلیل این‌که فرآیند تنظیم دمای بدنشان ضعیف می‌شود، بیشتر در معرض این بیماری هستند.
– بچه‌ها و به خصوص شیرخواران به دلیل این که سطح بدنشان به نسبت کل بدن وسیع‌تر است نیز به شدت در معرض این بیماری هستند.
– افرادی که دچار بیماری‌های مستهلک کننده و مزمن هستند و بیماران دچار سوء‌تغذیه نیز بیش از بقیه در معرض این عارضه هستند.
– شاید سرمازدگی از معدود بیماری‌هایی باشد که افراد لاغر را به خاطر کمبود چربی زیر پوست بیش ازافراد چاق تهدید می‌کند.
– به‌رغم این که در باور بعضی‌ها الکل باعث گرم شدن بدن و جلوگیری از سرمازدگی می‌شود، ولی واقعیت این است که اگرچه خوردن الکل به دلیل ایجاد انرژی زیاد باعث احساس گرم شدن میگردد، ولی اگر فرد پس از مصرف الکل در معرض سرمای طولانی قرار گیرد، به چند دلیل استعداد زیادی برای سرمازدگی دارد:
اول این که الکل رگ‌های محیطی را گشاد می‌کند و باعث از دست رفتن گرمای داخلی بدن می‌شود. دوم این که مصرف الکل از ساخته شدن قند در بدن جلوگیری می‌کند و پروسه تولید گرمای درونی را کم می‌کند. از همه این ها مهم‌تر این است که مصرف الکل زیاد باعث به هم خوردن شعور و خواب آلودگی می‌شود و مانع گریز فرد از شرایط سرما می‌شود.
– مصرف داروهای آرام بخش، داروهای ضد افسردگی و مصرف مواد مخدر نیز از عوامل مستعدکننده سرمازدگی است.
– شکارچیان، سربازان، اسکی بازها و به خصوص کوهنوردان به دلیل نحوه فعالیت شان به خصوص در فصول سرد، بیش از دیگران در معرض این بیماری هستند.
نشانه‌های سرمازدگی:
قرمزی پوست
دردناکی شدید پوست یا بی حسی آن
پوست سفید شده یا به رنگ خاکستری زرد
سفت شدن شدید یا مومی شدن پوست
پیشگیری از سرمازدگی:
برای پیشگیری از سرمازدگی، توصیه می‌شود هنگامی که در معرض آب و هوای سرد قرار می‌گیرید، چند لایه لباس بپوشید و فورا لباس‌هایی را که خیس می‌شوند، درآورید.
در عین حال باید غذاهای سالم و مقدار کافی مایعات را که حاوی کافئین نباشند، بنوشید.
سرمازدگی در کودکان:
کودکان در معرض خطر بیشتر سرمازدگی قرار دارند، زیرا حرارت بدنشان را آسان تر از دست می‌دهند و از طرف دیگر کودکان ممکن است به خاطر سرگرم شدن به بازی در هنگام سرمای شدید، دیرتر به درون خانه بیایند.
برای جلوگیری از سرمازدگی کودکان به این نکات توجه کنید:
– اگر متوجه شدید انگشتان، گونه‌ها، گوش‌ها، لب‌ها، بینی یا دست‌های کودک سفید و رنگ پریده شده است، فورا او را به داخل خانه بیاورید. اگر این نواحی بدن کودک ظاهری مومی پیدا کرده باشند، باید سریعا سرمازدگی درمان شود.
– لباس‌های خیس کودک را عوض کنید.
– کودک تان را به درون حمام آب گرم ببرید تا زمانی که حس او در مناطق سرمازده بازگردد. توجه داشته باشید که از آب گرم استفاده کنید، نه از آب داغ.
– کنترل درجه حرارت آب را به کودک نسپارید، زیرا او به خاطر این که نمی‌تواند حس کند که آب بیش از حد داغ است، ممکن است باعث سوختگی خودش شود.
