بومیان قاره آمریکا در دوران باستان استفاده از گیاه تنباکو را کشف کردند. هنگامیکه کریستف کلمب به آمریکا رسید، استفاده از تنباکو در نیمکره غربی گسترش یافته و جزئی از فرهنگ آمریکائیهای بومی شده بود. درآن زمان، تولید و تجارت تنباکو فعالیت اقتصادی مهمی در بین آمریکائیهای پیش از کلمب بود. نخستین کاشفان اروپایی، استفاده از گیاه تنباکو را از بومیان آموختند و در اواسط قرن هفدهم، مصرف تنباکو بطور گسترده در اروپا رواج یافت.
نیکوتین ماده دارویی موجود در برگهای تنباکوست. این ماده محصول متابولیک اصلی گیاه تنباکوست. نیکوتین به واسطه تحریک گیرنده های ویژه در نقاط مختلف بدن، آثار متعددی بر روی سیستمهای مختلف داخلی می گذارد.
سیگارهای معمولی بین ۵/۱-۱ میلی گرم، سیگارهای سبک ۱-۵/۰ میلی گرم و سیگارهای بسیار سبک کمتر از ۵/۰ میلی گرم نیکوتین دارند.
الف) سیستم اعصاب محیطی:
اثر نیکوتین بر سیستم اعصاب محیطی در ابتدا تحریک و سپس – در صورت مصرف مداوم – سرکوب این سیستم است. مقادیر کم نیکوتین مستقیماً سلولهای عصبی را تحریک و انتقال پیامهای عصبی را تسهیل می کند، اما در مرحله بعد نیکوتین سبب سرکوب انتقال پیامهای عصبی می گردد.
از سوی دیگر نیکوتین سبب آزادشدن موادی از بخش مرکزی غده فوق کلیه می گردد که آزادسازی آنها، افزایش ضربان قلب و فشار خون را در پی دارد.
ب) سیستم قلبی – عروقی:
نیکوتین در این سیستم سبب افزایش ضربان قلب و فشار خون می گردد که ناشی از تحریک سیستم عصبی محیطی و بخش مرکزی غده فوق کلیوی است.
پ) سیستم اعصاب مرکزی:
نیکوتین بوضوح سبب تحریک سیستم عصبی مرکزی (شامل مغز و ضمائم آن) می گردد. مقادیر محدود نیکوتین ایجاد لرزش می کند و مقادیر بیشتر آن تشنج بدنبال دارد. نیکوتین از سوی دیگر با اثر بر بصل النخاع موجب تحریک تنفس می گردد و اثر سرکوبی متعاقب آن، منجر به سرکوب مرکز تنفسی ناشی از هر دو فلج مرکزی و انسداد محیطی عضلات تنفسی و در نهایت نارسایی تنفسی و مرگ می شود.
نیکوتین با اثر گذاشتن بر روی مرکز بصل النخاعی و تحریک سیستم عصبی (واگ)، سبب القای حالت تهوع و استفراغ می گردد.
در فرد غیرسیگاری این حالت حتی با مقادیر کم نیکوتین القا می گردد، اما در فرد سیگاری در صورتیکه سطح نیکوتین خون به بالاتر از میزان همیشگی برسد این حالت ایجاد می شود.
ت) دستگاه گوارش:
نیکوتین با اثرگذاری بر اعصاب موجود در دستگاه گوارش باعث افزایش قوام و فعالیت حرکتی روده می گردد. حالتهای تهوع، استفراغ و معمولاً اسهال متعاقب جذب عمومی نیکوتین در فردی که در معرض نیکوتین قرار نگرفته است، دیده می شود.
ث) غدد درون ریز:
نیکوتین موجب تحریک اولیه ترشحات بزاقی و برونشی می گردد.
ـ جذب و دفع:
نیکوتین بسهولت توسط درخت تنفسی، غشاهای دهانی و پوست جذب می گردد. جذب نیکوتین از معده محدود است، مگر اینکه از اسیدی بودن محیط داخلی معده کاسته شده باشد. جذب روده ای تأثیر بیشتری دارد. نیکوتین موجود در تنباکوی جویدنی و به سبب اینکه بسیار آهسته تر از نیکوتین استنشاقی جذب می گردد مدت زمان تأثیر بیشتری دارد.
میزان در دسترس بودن نیکوتین بسته به شدت پکها و تکنیک سیگار کشیدن افراد افزایش می یابد و تقریباً ۹۰-۸۰٪ نیکوتین در بدن تغییر می کند که این اساساً در کبد و همچنین در کلیه و ریه صورت می پذیرد و جزء مهمی از نیکوتین استنشاق شده بوسیله ریه سوخت و ساز می شود.
سرعت سوخت و ساز نیکوتین در فرد سیگاری و غیرسیگاری یکسان است. نیمه عمر نیکوتین متعاقب استنشاق یا استفاده غیرخوراکی، حدود ۲ ساعت است. نیکوتین و متابولیتهایش هر دو به سرعت توسط کلیه جذب می شوند و سرعت دفع ادراری آنها وقتی ادرار قلیایی باشد کاهش می یابد. نیکوتین در شیر زنان شیرده دفع می شود، شیرسیگاریهای سنگین ممکن است دارای ۵/۰ میلی گرم در لیتر نیکوتین باشد.
ـ مسمومیت حاد نیکوتین:
شروع علائم حاد و شدید مسمومیت نیکوتین سریع است و شامل تهوع، استفراغ، ترشح بزاق، درد شکم،اسهال، عرق سرد، سردرد، گیجی، اختلال شنوایی و بینایی، تیرگی شعور و ضعف واضح است.
افت فشار خون، تنفس مشکل، نبض ضعیف، تند، نامنظم و در نهایت تشنج، موجب نارسایی تنفس و در آخر مرگ می گردد. مقدار کشنده حاد نیکوتین در یک فرد بالغ احتمالاً حدود ۶۰ میلی گرم است.
