غده تیروئید، غده ای پروانه ای شکل است که از دو لوب تشکیل شده است. این غده که در قسمت جلوی گلو قرار گرفته است، یکی از بزرگترین غدد اندوکرین (endocrine glands) است.
غده تیروئید، سرعت مصرف انرژی و تولید پروتئین توسط بدن و همچنین حساسیت بدن به هورمون های دیگر را کنترل می کند. غده تیروئید این کار را با تولید هورمون های تیروئیدی انجام می دهد. اصلی ترین این هورمون ها، هورمون (T3 triiodothyronine) و هورمون (T4 tetraiodothyronine) هستند. این هورمون ها، میزان سوخت و ساز بدن را تنظیم کرده و رشد و میزان عملکرد بسیاری از سیستم های دیگر بدن را تحت تاثیر قرار می دهند.
همچنین، غده تیروئید تولید کلسیتونین (calcitonin) می کند که نقش مهمی در هومئوستاز کلسیم دارد. (هم ایستایی یا هومئوستازی، ویژگی ای از یک سامانه است که محیط داخلی خود را تنظیم می کند و تمایل به حفظ وضعیت ثابت و پایدار دارد، از جمله حفظ ویژگی هایی مانند دما یا pH است. این حفظ پایداری می‌تواند در یک سیستم باز یا بسته باشد.)
غده تیروئید با هورمون هایی که تولید می کند، تقریبا همه فرایند های متابولیک بدن را تحت تاثیر خود قرار می دهد. محدوده اختلالات تیروئیدی، از گواتر کوچک بی ضرر گرفته تا سرطان، گسترده می باشد. اما رایج ترین اختلال تیروئیدی، تولید غیر طبیعی هورمون تیروئید است. زمانی که هورمون تیروئید زیاد تولید می شود، غده تیروئید پر کار است و هنگامی که تولید هورمون ناکافی باشد، غده تیروئید کم کار است. پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید از رایج ترین اختلالات تیروئیدی هستند. اکثر مشکلات تیروئیدی اگر به درستی تشخیص داده شده و درمان شوند، به راحتی قابل کنترل هستند. اختلالات تیروئیدی از طریق آزمایش خون قابل تشخیص هستند.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش از حد فعال، تولید بیش از حد هورمون های تیروئید T3 و T4 است که اغلب ناشی از گسترش بیماری گریوز (Graves’ disease) است. گریوز، نوعی پرکاری خود ایمنی تیروئید است.
علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
• افزایش فشار خون
• افزایش ضربان قلب و طپش قلب
• عصبانیت
• تحریک پذیری
• افزایش تعریق
• ناسازگاری با گرما
• لرزش دست
• اضطراب
• نازک شدن پوست
• موهای شکننده
• بیرون زدن چشم از حدقه
• ضعف ماهیچه ها
• اسهال
• کاهش وزن
• مشکلات بینایی
• اختلالات خواب
• افزایش اشتهای فرد
مواد غذایی و راه کارهای مناسب برای کاهش علائم پر کاری تیروئید
مواد غذایی و راه کارهای مناسب برای کاهش علائم پر کاری تیروئید
برای کاهش علائم پرکاری تیروئید، از داروهای بلوک کننده بتا (Beta blockers) استفاده می شود. برای کاهش ترشح هورمون تیروئید نیز از داروهای ضد تیروئید استفاده می شود. چند ماه طول می کشد تا این داروها تاثیر بگذارند. البته این داروها دارای عوارضی همچون راش (نوعی عارضه پوستی) و یا کاهش میزان گلبول های سفید هستند. برخی از بیماران درمان با “ید رادیو اکتیو” را ترجیح می دهند. ید رادیو اکتیو، قسمتی و یا کل غده تیروئید را از بین می برد. اشعه تولید شده توسط این مقدار ید باعث تخریب سلولهای تیروئید می‌شود ، اما به سایر نقاط بدن آسیب نمی رساند. جراحی تیروئید یک روش درمان دیگر برای پرکاری تیروئید است. امروزه این درمان کمتر توصیه می‌شود زیرا برداشتن کامل غده تیروئید منجر به ایجاد کم کاری تیروئید می گردد. بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید می بایست از مصرف غذاهای غنی از ید خودداری کنند.
افراد مبتلا به پر کاری تیروئید می بایست غذاهایی را مصرف کنند که دارای پروتئین، ویتامین B و آهن زیاد هستند مانند غلات و سبزیجات تازه. مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ها مانند انواع توت ها، گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای نیز برای افراد مبتلا به پر کاری تیروئید مفید هستند. افراد مبتلا به پر کاری تیروئید می بایست از مصرف مواد غذایی که دارای ید زیاد هستند، پرهیز کنند. نمک ید دار، کلپ، غذاهای دریایی و برخی از محصولات لبنی حاوی ید هستند و برای افراد مبتلا به پر کاری تیروئید مناسب نمی باشند. همچنین افراد مبتلا به پر کاری تیروئید می بایست از مصرف گوشت قرمز، نان سفید، پاستا، شکر و اسیدهای چرب غیر اشباع خود داری کرده و به جای روغن های بسیار چرب از روغن زیتون و روغن های گیاهی استفاده کنند. بادَرَنجبویه و سبزیجات چلیپایی از بهترین مواد غذایی مناسب برای کاهش علائم پر کاری تیروئید هستند.
بادَرَنجبویه
بادَرَنجبویه
بادَرَنجبویه، از راسته لب گلی ها (Lamiales) و تیره نعناعیان (Lamiaceaes)، گیاهی معطر و علفی چندساله است که سرچشمه آن شرق مدیترانه است و در بعضی از نقاط آذربایجان و جلگه خزر نیز یافت می‌شود. این گیاه عملکرد غده تیروئید پرکار را به حالت طبیعی خود بر می گرداند.
سبزیجات چلیپایی
سبزیجات چلیپایی به طور طبیعی حاوی ماده ای به نام (Isothiocyanates) هستند، که از تولید بیش از حد هورمون توسط غده تیروئید جلوگیری می کند. سبزیجات چلیپایی عبارتند از:
سبزیجات چلیپایی به طور طبیعی حاوی ماده ای به نام (Isothiocyanates) هستند، که از تولید بیش از حد هورمون توسط غده تیروئید جلوگیری می کند. سبزیجات چلیپایی عبارتند از:
• کلم بروکلی
• کلم بروکسل
• گل کلم
• کلم
• شلغم
• کلم قمری
• کلم پیچ
• برگ خردل
• تربچه
اگر از پرکاری تیروئید ناشی از بیماری گریوز رنج می برید می بایست بسیار مراقب چشم ها و پوستتان باشید. کمپرس سرد روی چشم هایتان بگذارید تا چشم هایتان مرطوب بمانند. برای رفع حشکی چشمانتان از قطره های چشمی استفاده کنید. زیر نور خورشید از عینک ضد آفتاب استفاده کنید. هنگام خواب، می بایست سرتان نسبت به بدنتان بالاتر باشد تا با کاهش جریان خون به سر، فشار وارده بر روی چشم ها کم شود.
کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)
کم کاری تیروئید از شایع ترین بیماری های تیروئیدی است که در آن هورمون های تیروئید T3 و T4 کم تولید می شوند. کم کاری تیروئید ممکن است ناشی از اختلالات مادرزادی تیروئید، اختلالات خود ایمنی مانند کم کاری تیروئید هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis)، کمبود ید، برداشتن تیروئید پس از عمل جراحی برای درمان پرکاری تیروئید شدید و یا سرطان تیروئید و یا مصرف داروی لیتیوم باشد. کم کاری تیروئید در نوزادان موجب عقب ماندگی ذهنی و کوتاه قدی نوزاد می شود. نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید غیر فعال، آرام و بی اشتها بوده و برای مدت زمان بیش از حد طولانی می خوابد.
علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
کم کاری تیروئید از شایع ترین بیماری های تیروئیدی است که در آن هورمون های تیروئید T3 و T4 کم تولید می شوند. کم کاری تیروئید ممکن است ناشی از اختلالات مادرزادی تیروئید، اختلالات خود ایمنی مانند کم کاری تیروئید هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis)، کمبود ید، برداشتن تیروئید پس از عمل جراحی برای درمان پرکاری تیروئید شدید و یا سرطان تیروئید و یا مصرف داروی لیتیوم باشد. کم کاری تیروئید در نوزادان موجب عقب ماندگی ذهنی و کوتاه قدی نوزاد می شود. نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید غیر فعال، آرام و بی اشتها بوده و برای مدت زمان بیش از حد طولانی می خوابد.
علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
• افزایش غیر طبیعی وزن
• خستگی
• طاسی
• یبوست
• برادی کاردی (bradycardia) یا کُندتَپشی (کاهش ضربان قلب به کمتر از ۶۰ عدد در دقیقه)
• پوست خشک
• افسردگی
• عدم تحمل سرما
• دوران قاعدگی نامنظم
• گزگز و بی حسی دست ها
• اختلالات خلقی
• کاهش میل جنسی
• نازایی در زنان
مواد غذایی و راه کارهای مناسب برای کاهش علائم کم کاری تیروئید
مواد غذایی و راه کارهای مناسب برای کاهش علائم کم کاری تیروئید
درمان کم کاری غده تیروئید با روش هورمون درمانی ، مانند قرص لووتیروکسین، است که معمولاً می بایست تا آخر عمر بیمار مصرف شود. اما با مصرف برخی از مواد غذایی می تواند علائم و مشکلات ناشی از کم کاری تیروئید را کاهش داد. در ادامه به بررسی این مواد غذایی می پردازیم.
ید
مصرف ید برای عملکرد مناسب غده تیروئید ضروری است. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید می توانند با گنجاندن مواد غذایی حاوی ید در رژیم غذایی شان، میزان ید درون بدن را افزایش دهند. ماست، ماهی، گوشت، تخم مرغ، غذاهای دریایی، سیب زمینی، جعفری، تربچه، موز، جو دو سر پرک و نمک همگی حاوی ید هستند.
مصرف ید برای عملکرد مناسب غده تیروئید ضروری است. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید می توانند با گنجاندن مواد غذایی حاوی ید در رژیم غذایی شان، میزان ید درون بدن را افزایش دهند. ماست، ماهی، گوشت، تخم مرغ، غذاهای دریایی، سیب زمینی، جعفری، تربچه، موز، جو دو سر پرک و نمک همگی حاوی ید هستند.
دانه بذرک
دانه بذرک حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است که برای عملکرد درست غده تیروئید بسیار لازم است. مصرف روزانه یک قاشق غذا خوری دانه بذرک همراه با آب با شکم خالی برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار مناسب است. مصرف روزانه یک قاشق چای خوری روغن دانه بذرک نیز موجب بهبود عملکرد غده تیروئید می گردد.
دانه بذرک حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است که برای عملکرد درست غده تیروئید بسیار لازم است. مصرف روزانه یک قاشق غذا خوری دانه بذرک همراه با آب با شکم خالی برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار مناسب است. مصرف روزانه یک قاشق چای خوری روغن دانه بذرک نیز موجب بهبود عملکرد غده تیروئید می گردد.
زنجبیل
زنجبیل منبع غنی از روی، منیزیم و پتاسیم است و خاصیت ضد التهابی آن در بهبود عملکرد غده تیروئید نقش اساسی دارد. اضافه کردن زنجبیل به سوپ و غذاها و یا مصرف 3 تا 4 فنجان چای زنجبیلی برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار مفید است.
زنجبیل منبع غنی از روی، منیزیم و پتاسیم است و خاصیت ضد التهابی آن در بهبود عملکرد غده تیروئید نقش اساسی دارد. اضافه کردن زنجبیل به سوپ و غذاها و یا مصرف 3 تا 4 فنجان چای زنجبیلی برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار مفید است.
روغن گل پامچال
این نوع روغن دارای اسید آمینه های ضروری برای بهبود عملکرد غده تیروئید است. همچنین این روغن برای جلوگیری از ریزش مو ناشی از کم کاری تیروئید نیز بسیار سودمند است. مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری روغن گل پامچال در تقویت عملکرد غده تیروئید و کاهش التهاب نقش اساسی دارد.
این نوع روغن دارای اسید آمینه های ضروری برای بهبود عملکرد غده تیروئید است. همچنین این روغن برای جلوگیری از ریزش مو ناشی از کم کاری تیروئید نیز بسیار سودمند است. مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری روغن گل پامچال در تقویت عملکرد غده تیروئید و کاهش التهاب نقش اساسی دارد.
جینسینگ
گیاه جینسینگ برای بهبود سلامت غده تیروئید غیر فعال، بسیار مفید است. جینسینگ از طریق کمک به عملکرد غده تیروئید موجب تنظیم سطح هورمون ها می گردد. همچنین جینسینگ موجب رفع خستگی ناشی از کم کاری تیروئید می گردد. مصرف 100 تا 200 میلی گرم عصاره جینسینگ قبل از صبحانه و ناهار توصیه می شود.
گیاه جینسینگ برای بهبود سلامت غده تیروئید غیر فعال، بسیار مفید است. جینسینگ از طریق کمک به عملکرد غده تیروئید موجب تنظیم سطح هورمون ها می گردد. همچنین جینسینگ موجب رفع خستگی ناشی از کم کاری تیروئید می گردد. مصرف 100 تا 200 میلی گرم عصاره جینسینگ قبل از صبحانه و ناهار توصیه می شود.
گردوی سیاه
گردوی سیاه منبع خوبی از ید ارگانیک است که به تقویت و تغذیه غده تیروئید کمک شایانی می نماید. منیزیم موجود در گردوی سیاه نیز موجب بهبود عملکرد غده تیروئید می گردد. مصرف روزانه گردوی سیاه برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار سودمند است.
گردوی سیاه منبع خوبی از ید ارگانیک است که به تقویت و تغذیه غده تیروئید کمک شایانی می نماید. منیزیم موجود در گردوی سیاه نیز موجب بهبود عملکرد غده تیروئید می گردد. مصرف روزانه گردوی سیاه برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بسیار سودمند است.
نور خورشید
برای عملکرد مناسب غده تیروئید ، روزانه 15 تا 20 دقیقه در معرض نور خورشید بودن مفید است. ویتامین D برای حفظ عملکرد مناسب سیستم ایمنی و همچنین متابولیسم کلسیم ضروری است. به افراد مبتلا به کم کاری تیروئید توصیه می شود صبح زود زیر آفتاب پیاده روی و یا ورزش کنند.
مواد غذایی مفید برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید:
نمک ید دار، غذاهای دریایی، کلپ، سوشی، نمک دریایی، ماهی های آب های شور، گوشت مرغ، سالمون، تن، غلات سبوس دار، لبنیات، سیر و پیاز، شیر ماهی، هامور، کفشک ماهی، ماهی شوریده، ماهی ماهی، صبور ماهی، ماهی سفید ، L-arginine، روغن زیتون، روی، سلنیوم، گوشت گوسفند، تخم کدو بزرگ.
مواد غذایی مضر برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید:
بادام زمینی، سویا، شلغم، خردل، برگ خردل، اسفناج، گل کلم، هلو، قهوه، گلوتن، سیب زمینی شیرین، ترب سفید، برگ چغندر، برگ تربچه، روغن کانولا، کلم، بروکلی، سویا و فرآورده های آن، گلابی، چای سبز و سیاه، انواع ترب
سرطان غده تیروئید
برای عملکرد مناسب غده تیروئید ، روزانه 15 تا 20 دقیقه در معرض نور خورشید بودن مفید است. ویتامین D برای حفظ عملکرد مناسب سیستم ایمنی و همچنین متابولیسم کلسیم ضروری است. به افراد مبتلا به کم کاری تیروئید توصیه می شود صبح زود زیر آفتاب پیاده روی و یا ورزش کنند.
مواد غذایی مفید برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید:
نمک ید دار، غذاهای دریایی، کلپ، سوشی، نمک دریایی، ماهی های آب های شور، گوشت مرغ، سالمون، تن، غلات سبوس دار، لبنیات، سیر و پیاز، شیر ماهی، هامور، کفشک ماهی، ماهی شوریده، ماهی ماهی، صبور ماهی، ماهی سفید ، L-arginine، روغن زیتون، روی، سلنیوم، گوشت گوسفند، تخم کدو بزرگ.
مواد غذایی مضر برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید:
بادام زمینی، سویا، شلغم، خردل، برگ خردل، اسفناج، گل کلم، هلو، قهوه، گلوتن، سیب زمینی شیرین، ترب سفید، برگ چغندر، برگ تربچه، روغن کانولا، کلم، بروکلی، سویا و فرآورده های آن، گلابی، چای سبز و سیاه، انواع ترب
سرطان غده تیروئید
سرطان غده تیروئید بسیار نادر است و در کمتر از 10٪ از گره های تیروئید (thyroid nodules) ایجاد می شود. ممکن است این گره های تیروئیدی چند سالی قبل از تبدیل شدن به گره های سرطانی وجود داشته باشند. خطر ابتلا به سرطان غده تیروئید در افرادی که برای درمان آکنه، از اشعه درمانی در سر و گردن استفاده کرده اند، بیشتر است.
