هر فرد در شبانه روز به طور متوسط 12 بار در دقیقه به صورت ناخود آگاه دم و بازدم انجام می‌دهد که از آن مطلع نیست، بنابراین وقتی فرد فرآیند تنفس خود را احساس می‌کند، یعنی تنفس او از حالت عادی خارج شده است.
تنگی نفس یک بیماری نیست، بلکه علامتی از یک بیماری است. تنگی نفس انواع مختلفی دارد و در افزایش تعداد و عمق تنفس، خمیازه کشیدن، احساس سنگینی روی سینه و یا خستگی زودرس در بالا رفتن از پله و سر بالایی خود را نشان می‌دهد.
چه بیماری‌هایی باعث تنگی نفس می‌شوند؟
دستگاه تنفسی و دستگاه قلبی عروقی در بروز تنگی نفس سهم بزرگی دارند، لذا بیماری‌های ریوی و قلبی عروقی به عنوان سر دسته اصلی بروز تنگی نفس هستند. نارسایی کلیه، کم خونی و حملات همراه با اضطراب نیز از عوامل کمتر شایع در بروز تنگی نفس هستند.
آسم و بیماری انسدادی مزمن ریوی از مهم‌ترین بیماری‌های ریوی موثر در ایجاد تنگی نفس هستند، البته بیماری‌هایی مانند بیماری پرده جنب، آمبولی ریه، عفونت‌های ریه و بیماری‌های ناشایع دیگر هم می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند.
از میان بیماری‌های قلبی عروقی شایع و موثر در بروز تنگی نفس به بیماری‌های عروقی قلب، بیماری‌های دریچه‌ای و نارسایی قلبی می‌توان اشاره کرد.
علت بروز تنگی نفس با شریط اختصاصی افراد مانند شرایط سنی، جنسی، مدت و نوع تنگی نفس و سابقه وجود بیماری خانوادگی فرد و تاریخچه‌ای که فرد در شرح حال و معاینه خود بیان می‌کند ارتباط دارد؛ به طور مثال در فرد جوانی که سابقه آلرژی در خود و فامیل و تنگی نفس با علائم آلرژی و حساسیتی داشته باشد، بدون سابقه مصرف سیگار، احتمال ابتلا به بیماری آسم وجود دارد.
در فردی 50 ساله و سیگاری و بدون سابقه آسم و آلرژی، احتمال بیماری انسدادی مزمن ریه وجود دارد و در فردی که کاهش وزن و خلط خونی پیدا کرده و سابقه مصرف سیگار دارد، تنگی نفس ممکن است نشانه بیماری سرطان ریه باشد.
در مجموع با توجه به شرایط خاص فرد می‌توان بدون آزمایش گرفتن، بیشترین عامل تنگی نفس فرد را تشخیص داد، البته برای اطمینان کامل، لزوم انجام برخی آزمایش‌ها و معاینات نیز وجود دارد.
در برخی مواقع افراد زمینه برخی بیماری‌ها را دارند و یا به بیماری‌هایی مبتلا هستند که با قرار گرفتن در شرایط مساعد، بیماری تشدید و به مرحله بروز می‌رسد؛ مثلا فردی که زمینه آسم و آلرژی را دارد، به محض قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، سرما و ماده بویایی آلرژی زا استعداد نهفته خود را برای آسم و آلرژی نشان می‌دهد و این به این معنی است که فرد قبلا دچار این بیماری بوده و هم اکنون در شرایط مساعد بروز این بیماری قرار گرفته است.
تنگی نفس به لحاظ شدت و ضعف درجه بندی می‌شود و از درجه یک تا چهار متغیر است. درجه یک به مرحله‌ای اطلاق می‌شود که فرد در هنگام انجام فعالیت‌های عادی دچار تنگی نفس می‌شود و درجه چهارم مرحله ای است که فرد در هنگام استراحت نیز تنگی نفس دارد.
تنگی نفس را حتما درمان کنید:
هیچ بیماری‌ای وجود ندارد که در صورت عدم درمان پیشرفت نکند. تنگی نفس نیز در صورت عدم تشخیص و درمان، به تدریج به مرحله‌ای خواهد رسید که فرد را در حالت استراحت نیز درگیر می‌کند.
درصد زیادی از بیماری‌ها قابل درمان و کنترل هستند. آسم به عنوان یکی از عوامل تنگی نفس در صورت عدم درمان، سبب کاهش حجم ریه و سفتی ریه می‌شود، بنابراین مراجعه و تشخیص هر چه سریع‌تر مشکل، در جلوگیری از پیشرفت بیماری موثر است و از عوارض احتمالی آن پیشگیری می‌کند.
اشتباه بسیار رایج در جامعه این است که افراد با شرایط جسمی نامساعد خود کنار می‌آیند و تلاشی در جهت از بین بردن مشکل نمی‌کنند؛ به طور مثال اگر فردی فعالیتی را در گذشته به راحتی انجام می‌داده و هم اکنون در انجام آن مشکل دارد، با یک استراحت کوتاه در حین فعالیت، مشکل خود را نادیده می‌گیرد و سعی در شناسایی عامل مشکل و درمان آن نمی‌کند.
تنگی نفس می‌تواند نشانه خطرناکی باشد:
دانشمندان می‌گویند افرادی که دچار تنگی نفس هستند در مقایسه با آن‌ها که درد قفسه‌سینه دارند، ممکن است بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی قرار بگیرند.
افراد اغلب تنگی نفس را یک نشانه جدی تلقی نمی‌کنند، اما به ویژه در کسانی که دارای عوامل خطر بیماری‌های قلبی هستند و افرادی که بیماری ریوی ندارند، شاید تنگی نفس تنها نشانه وجود بیماری جدی قلبی‌عروقی باشد.
محققان می‌گویند احتمال مرگ در افرادی که مشخص شده بیماری عروق کرونر ندارند، اما دچار تنگی نفس بوده‌اند، چهار برابر بیماران بدون علامت و دو برابر بیمارانی است که درد قفسه‌سینه داشته‌اند.
محققان می‌گویند شاید علت این باشد که پزشکان احتمالا بیماران دارای درد قفسه‌سینه را بیشتر به جراحی بای‌پس یا آنژیوپلاستی توصیه می‌کنند.
